Mentaal gezond met 7 emotionele eigenschappen

Leestijd: 7 minuten

Om mentaal gezond te blijven (zonder therapie) helpen de volgende 7 eigenschappen:

1. Herken en erken je emoties zo vroeg mogelijk
2. Denk na over je gedachtenwereld
3. Vergeef jezelf fouten
4. Luister naar je emoties maar vertrouw ze niet
5. Stel je verwachtingen regelmatig bij
6. Neem zelfzorg serieus
7. Toon je emotionele kwetsbaarheid

Kortom: Maak het leven makkelijker met gezonde emotionele eigenschappen om beter te kunnen functioneren, zowel in je werk als privé.

1. Herken en erken je emoties

Het leven is niet makkelijk en zeker niet als je de speelbal bent van (sterke) emoties. Maar het helpt wanneer je stressvolle gevoelens tijdig aandacht geeft. Ook kleine verstoringen van je stemming kan je beter niet negeren want ze blijven in je onderbewustzijn hangen. De kans dat sterke emoties je dan overweldigen neemt toe.

Wanneer je een emotionele reactie voelt opkomen, herken die dan, druk het niet weg of laat de emotie niet je reacties bepalen. Erken dat iets je raakt zodat je er over na kan denken wat de beste verwerking is.

Het helpt om de emotie op de juiste manier te benoemen. Zeg niet tegen jezelf “Ik Ben boos/verdrietig/gekwetst omdat…”, maar “dit roept gevoelens van … op”. Vervolgens kan je nagaan of de oorzaak – het ‘omdat’ – in jezelf of extern ligt. De eerste oorzaak heb je deels zelf in de hand, de andere twee niet. Wat er gebeurt is vaak minder belangrijk dan hoe je er mee omgaat.

Neem de tijd voor een respons, een overwogen tegenzet (als die al nodig is). Reageer niet uit de losse pols. Zeg desnoods “Ik weet niet hoe ik daarop moet reageren. Geef mij even de tijd om er over na te denken”. En trek lessen uit hoe anderen daarmee omgaan.

2. Denk na over je gedachtenwereld

Onze hersenen draaien constant door. Zelfs als wij slapen is ons onderbewuste bezig met de verwerking van nieuwe indrukken en het herkauwen van oudere. Dit proces gaat ook overdags door omdat het zogenaamde ‘Default Network’ van onze hersenen geen ruststand kent maar stationair en autonoom draait.

Wanneer wij niet geconcentreerd met een taak bezig zijn, dan beginnen onze hersenen met herkauwen en kan er van alles boven komen. Wanneer herinneringen met een emotionele lading steeds weer boven komen drijven, vormen ze een chronische bron van stress. Met name niet goed verwerkte emoties kunnen je gevoelens kidnappen en je mentale evenwicht verstoren.

Het Default Network is deels uit te schakelen door hersentraining. Hiervoor kan je verschillende vormen van meditatie of afleidende activiteiten doen (bewegen, sport, expressie, lezen, puzzelen, breien, etc.) Meditatie vergt oefening om je gedachten zonder oordeel weg te laten glijden. Met afleiding concentreer je op externe zaken waardoor het netwerk minder kans krijgt om op hol te slaan.

Als een aantal gedachten steeds weer bij je opkomen, ga dan eens na waarom je er steeds op terugkomt. Wat zit je dwars? Schrijf erover in je dagboek/journaal of praat met een goede vriend of een vertrouwenspersoon.
Blaise Pascal zei honderden jaren geleden al dat “de meeste problemen voortkomen uit ons onvermogen om alleen te zijn en na te denken”. Door tijd te nemen om na te denken over wat en waarom je denkt, kan je gedachten en gevoelens proberen te verwerken (relativeren en context geven).

3. Vergeef jezelf fouten om mentaal gezond te blijven

Sommige uiterlijk succesvolle mensen liggen met zichzelf overhoop door onzekerheid of zelfkritiek terwijl anderen zowel extern als intern evenwichtig zijn. Het is moeilijk om goed te functioneren terwijl je ontevreden bent over jezelf of geconflicteerd over je doelen en activiteiten.

Streng zijn voor jezelf en jezelf op je kop geven na (herhaalde) fouten geeft zelden de gewenste resultaten. Je bent een mens en daarom feilbaar. Het gezegde is “Fouten maken is menselijk, vergeven is goddelijk”.

Stel dat er iemand bij elke fout tegen je uitvaart dat je een stomkop bent. Dan ben je binnen de kortste tijd een emotioneel wrak… als je de uitvallen van die ander serieus neemt. Heb je deze slechte ervaringen, vraag dan eens rustig “Waarom doe je zo?” en laat de toevoeging “rot” maar weg want dat zal de ander wel duidelijk zijn.

Vergeef jezelf gemaakte fouten, je bent geen onfeilbare robot maar een imperfect mens. Het is goed om na te gaan waarom je bepaalde fouten maakt (en steeds weer). Probeer maatregelen te treffen om jezelf eraan te herinneren dat je het beter wil en kan. Leg een spreekwoordelijke knoop in je zakdoek en leer van fouten.

4. Luister naar je emoties maar vertrouw ze niet

Sommige mensen willen geen (lastige) emoties voelen en verdrukken ze waardoor ze ongevoelig overkomen. Of emoties worden door traumatische ervaringen en onderbewuste processen weggedrukt. Anderen zijn weer overgevoelig en een speelbal van hun omgeving. Evenwicht komt door het relativeren en accepteren van invloeden die intern en extern zijn. Neem afstand van zaken die niet onder je controle zijn om mentaal gezond te blijven.

Je voelt je verdrietig over uitlatingen of acties van iemand anders. Maar is dat gevoel terecht? Was het de bedoeling van de ander om jou te kwetsen of alleen onbenulligheid? Vaak is onhandigheid of incompetentie een betere verklaring dan kwaadwilligheid.

Gevoelens kunnen ook spontaan optreden zoals ‘Hangry’, een combinatie van Hungry en Angry. Je bent moe en hongerig na uren werk en je stemming wordt daardoor wat chagrijnig. Neem een kopje thee en een (gezonde) versnapering om je stemming te verbeteren.

Stemmingen komen en gaan door allerlei interne en externe oorzaken. Merk je stemming op en doe er wat aan. Stoort je omgeving je bij specifieke activiteiten dan is verkassen de oplossing. Zit je te lang in dezelfde houding, beweeg dan even (elk uur 5 minuten of vaker). Doe je te lang hetzelfde afstompende werk, zoek dan afwisselend werk of gooi desnoods je leven om (zie Reinvent yourself).

5. Stel je verwachtingen regelmatig bij

Aannames en verwachtingen kunnen dodelijk zijn voor je welzijn. Het leven loopt niet altijd zoals je hoopt of verwacht. Ga regelmatig – in je periodieke evaluaties per maand, kwartaal of jaar – na wat je wilt bereiken en hoe dat loopt. Onderbouw je verwachtingen en vraag om advies als je er niet alleen uit komt.

De aanname ‘het zal wel zus of zo uitpakken’ is een gemakkelijke veronderstelling die teleurstelling kan geven. Probeer uit te vinden wat je kansen zijn en waar je bij moet sturen. Wees realistisch en onderzoek of je bezig bent om jezelf te saboteren met doelstellingen en aannames die niet haalbaar zijn, althans niet met je huidige aanpak.

Mentale flexibiliteit maakt je minder kwetsbaar voor tegenslagen. Het is goed om met volharding te werken aan taken die belangrijk voor je zijn. Maar net als bij poker, moet je weten dat je bij slechte kaarten beter op kan geven om je kansen te benutten bij een volgende ronde.

Ongeleide projectielen hebben geen keus. Zorg voor goed leiderschap over jezelf en maak keuzes waar je wilt landen.

6. Mentaal gezond met zelfzorg

Een mens is geen machine. Aan je fiets of auto is regelmatig onderhoud nodig. In het laatste geval dwingt de APK dat deels af maar gezien de piepende en krakende stalen rossen waar sommige op rondkarren heeft onderhoud vaak geen prioriteit.

Wanneer je jezelf als een machine beschouwt en geen tijd neemt voor herstel en ontspanning, dan kom je jezelf vandaag of morgen tegen. De ambitieuze instelling van “Ik rust wel als ik dood ben” heeft ernstige consequenties voor de kwaliteit van je leven.

Zelfzorg houdt in dat je de tijd neemt om je accu weer op te laden. Dat je tijd maakt om mooie ervaringen met anderen op te doen. Dat je emotioneel kan ontspannen en de stress van constant presteren kan laten wegvloeien.

Lange werkdagen maken lijkt stoer. Maar in de realiteit kunnen wij meestal maar een beperkt aantal uren per dag optimale focus opbrengen om kwalitatief goed werk te leveren. Met rond de 3 uur concentratie (met flow) per dag mag je je handen dichtknijpen. Zie o.a. Deep work van Cal Newport. De rest van de tijd kan je wat meer ontspannen besteden aan routinezaken en het onderhouden van goede contacten.

Dus: regelmatig doorsmeren en olie verversen! Werk vaker Slim i.p.v. alleen maar Hard.

7. Toon je emotionele kwetsbaarheid

Een dikke huid kan helpen maar doen of niets je raakt is op den duur niet verstandig. Zie ook eigenschappen 1 en 4 in dit artikel. Wegdrukken helpt niet op de lange termijn.

Please do not mutilate, fold or staple! I’m a human, not a thing!

De ‘kwetsbaarheid’ zit hem in de bereidheid om te tonen dat mensen je emotioneel kunnen raken. Dat kan heel simpel door niet de emotie te tonen (reageren en van je af bijten) maar uit te spreken wat je voelt. Ik plaats van kwaad worden is “Je maakt mij kwaad” niet veel beter. Probeer eens “Ik wordt hier moedeloos en geïrriteerd van”. Of stel het als een vraag “Waarom wil je mij steeds kleineren met je opmerkingen?”. Geef zowel de feitelijke inhoud als de opgeroepen emotie aan maar zonder de intentie van de andere te kwalificeren. Het eerste (feitelijk) is rationeel maar de emotie geeft bij de ander(en) aan dat ze niet verstandig bezig zijn.

Praten over je emoties is goed. Een goed gesprek met degene die je kwetst, vaker onbewust dan intentioneel, werkt verhelderend. Pak je het rustig aan, al dan niet met een arbiter, dan kan het leiden tot onderling respect. Laat zien dat je een mens bent.

Emotionele gezondheid voor jouw welzijn

Je welzijn, het plezier en de tevredenheid in je leven, is gebaat bij een mentale evenwichtigheid waardoor je mentaal gezond blijft. Laat dat niet verstoren door anderen of spreek ze er op aan. Je accepteert een fysieke duw of schop niet, waarom dan wel een mentale?

Het komt te vaak voor dat mensen te lang in een omgeving blijven hangen die niet goed is voor hun welzijn, de ‘toxische’ omgevingen die regelmatig in het nieuws zijn. Je kan daar op allerlei niveau’s zelf iets aan doen door de bovenstaande eigenschappen. Soms denk je dat je het beter kan accepteren omdat je afhankelijk bent (inkomen, relatie, status, etc.) maar uiteindelijk bepaalt het de kwaliteit van je leven.

Laat het niet etteren tot je huilend instort. Doe er wat aan! Er is hulp en er zijn altijd constructieve alternatieven mogelijk.

Bron: 7 Psychological Habits of Highly Successful People van Nick Wignall
Opmerking: Succes is voor iedereen anders. Deze auteur had zich wellicht beter – net als Stephen Covey – op ‘effectieve eigenschappen’ van ‘mentaal evenwichtige mensen’ kunnen richten.