Zelfkennis… is een deugd

Hoe goed ken jij jezelf? Zelfkennis is nodig om je goed bewust te zijn van je sterke punten en welke aspecten van je karakter en persoonlijkheid je wilt verbeteren.

Het belang van Zelfkennis

Om jezelf te verbeteren als mens, is kennis over je huidige situatie – ook tijdens je groeitraject – belangrijk. Dat vraagt om regelmatige momentopnames. De opgedane zelfkennis kan je gebruiken om inzichten te ontwikkelen die uiteindelijk een grotere zelfbewustzijn geven waardoor je begint te snappen waarom en hoe je denkt en handelt.

Wanneer je op een bepaalde manier functioneert en reageert op prikkels is nog geen veroordeling dat het niet anders kan. Een deel van je aanpak is mogelijk al goed terwijl je op andere fronten nog volop kan aanpassen. Wanneer je de noodzaak inziet om te veranderen op basis van gewenste resultaten, dan leg je de basis voor zelfbewustzijn om gedrag om te buigen.

Begin met vragen aan jezelf te stellen en geef jezelf serieuze antwoorden of overwegingen. Schrijf die op als een brief aan je toekomstige zelf. Neem de onderstaande punten over en werk die stuk voor stuk uit. Het is beter om er elke dag aan te werken (10 minuten of langer 1 of 2 punten achter elkaar) dan te proberen alles in 1 of 2 sessies af te raffelen. Daarna kan je wekelijks en maandelijks de vragen nog eens doornemen om te evalueren of je zelfkennis heeft geleid tot een beter zelfbewustzijn. Dagelijkse herinneringen kan je opnemen in je agenda of je journaal. Maar een fysieke herinnering kan ook met een elastiekje of polsbandje. Of probeer een tijdelijke herinnering met een ballpoint woord of symbool op je pols voordat je een tattoo laat zetten.

Vragen voor zelfkennis

Vragen om je zelfkennis te verhogen en meer zelfbewustzijn te zijn.

Gevoelens

• Wat maakt mij blij?
  Niet alleen waarom je moet lachen (op zich goed), maar de gedachten en activiteiten die je een positief gevoel geven over jezelf en de wereld om je heen.

• Wat maakt mij boos of verdrietig?
  Welke negatieve emoties heb je teveel en wil je ombuigen naar positieve. Wat is voor jou een domper en hoe kom je er overheen?

• Wat maakt mij bang?
  Angst kan een fobie zijn, maar ook een algemene levenshouding. Wat je bang maakt zonder het te confronteren, zal jou op de lange termijn beperken in je opties om vervulling te vinden.

Prioriteiten

• Wie zijn de belangrijkste mensen in mijn leven?
  Probeer dit vooral te zien in termen van waardering. Mensen die bijdragen aan je functioneren, je welzijn en je levensgeluk. Aanhankelijkheid is goed, maar pas op met afhankelijkheid van mensen. Neem zelf verantwoordelijkheid voor je welzijn en leg dat niet neer bij andere mensen, zowel positief als negatief.

• Wat voor relaties wil ik hebben (privé en zakelijk)?
  Denk na over je wensen voor alle rollen in je leven, van kind tot ouder, partner tot vriend, kennis tot zakenrelatie, etc.

• Wat is het belangrijkste in mijn leven?
  Beperk dit niet alleen tot zorg voor anderen of ambitieuze doelen, maar met name wat zinvol is om jou duurzaam te laten functioneren. Ook zelfzorg is belangrijk en wordt vaak vergeleken met de instructie in het vliegtuig om eerst je eigen zuurstofmasker voor te doen voordat je iemand anders helpt. Soms moet je instincten even uitschakelen om zinvol te kunnen functioneren.

Zelfbeeld

• Welke zaken waardeer ik het meest?
  Dankbaarheid is goed, maar pas op voor behoudend materialisme. Waardering van wat je mee mag maken met de mensen (en dieren) om je heen, is duurzamer voor blijvende herinneringen.

• Wat voor mens wil ik zijn?
  Iedereen wil een goed mens zijn. De kunst is, om dat in evenwicht te brengen met de andere overwegingen die hier vermeld zijn. Je kan niet iedereen te vriend houden maar maak niet te veel vijanden en dat laatste alleen op principiële gronden. Anderen in hun waarde laten is een nobel streven bij het realiseren van je eigen doelen.

• Wat denk ik over mijzelf?
  Probeer de extremen van je zelfbeeld te analyseren. Je kan te negatief zijn in sommige aspecten tot te rooskleurig bij andere. Waarom denk je zo over jezelf? Wat zijn je ervaringen die je zo gemaakt hebben? Praat met vertrouwenspersonen over je zelfbeeld.
  Probeer overtuigingen die je beperken (ik wil/kan/mag/durf dit wel/niet) boven water te krijgen zodat je ze kan ontkrachten.

• Hoe wil ik graag dat anderen mij zien (inschatten)?
  De mening van anderen is minder belangrijk dan je denkt. Vaak is ons beeld van hoe anderen ons waarderen veel te kritisch en gebaseerd op verkeerd geïnterpreteerde signalen. Zie ook de observatie “Als je denkt dat iedereen een eikel is, dan ben jij een eikel!”. Gedraag je naar anderen toe zoals je zelf wil worden gezien.

Beter functioneren

• Waar ben ik goed in?
  Een betere vraag is ‘hoe kan ik nog beter worden in hetgeen ik al goed kan’. Verdiep of verbreed je vaardigheden met bewuste ontwikkeling. Op je lauweren rusten is gevaarlijk! De kleinste stapjes geven consequent toegepast op den duur een groot resultaat.

• Waar ben ik niet zo goed in?
  Idem als de vorige vraag. Probeer gericht te verbeteren om optimaal te kunnen functioneren. Jezelf uit durven dagen is essentieel voor groei.

• Waar ben ik slecht in (lees, nog niet zo goed in)?
  Probeer jezelf bewust te zijn van tekortkomingen zonder je er ernstige zorgen over te maken (m.u.v. van herhaald verkeerd gedrag met onplezierige resultaten). Bespreek het met een goede vriend of vertrouwenspersoon. Wat je goed kan en waar je jezelf voor in wilt zetten is veel belangrijker dan je tekortkomingen. Let je alleen op dat laatste, dan kan je in de val van perfectionisme terecht komen.

Stemming en instelling

• Wat maakt mij moe of verveeld?
  De energie die je geeft aan bepaalde zaken maakt vaak het verschil. Stel zaken die energie en concentratie vergen niet uit tot het moment dat de voorwaarden ongunstig zijn (vermoeidheid vlak voor de lunch of aan het einde van de dag). Of zoek ander werk dat beter past bij je interesses en vaardigheden.

• Wat is mijn instelling t.o.v. mijn verschillende verantwoordelijkheden?
  Doe je iets met tegenzin, dan is het resultaat meestal navenant. Zie je ergens tegenop, breng dan de aspecten in kaart die de meeste problemen geven. Vraag om hulp om op gang te komen en om een steun in de rug te hebben.

• Wat ontspant mij?
  Dit is verschillend voor het scala van aspecten van onze persoonlijkheid. Ontspanning is weer de energie opdoen om verder te kunnen gaan. Niet zelden gaat mentaal ontspannen samen met fysieke inspanning. Op de bank of in een hangmat liggen is lekkere ontspanning na sport of spel maar – na een dutje – is het goed om je hersenen te stimuleren met een goed boek (beter dan web- of channel surfing).

• Waardoor raak ik gestrest?
  Stress kan goed zijn als uitdaging. Maar te veel en te vaak geeft op den duur een veelheid aan problemen. Probeer te doorgronden waarom je stress ervaart. Soms kan een vangnet in de vorm van wat backup helpen, of je moet bepaalde activiteiten in je eigen tempo kunnen doen. Pas de activiteit aan of pas jezelf aan. Zie ook je instelling hierboven.

• Waardoor wordt ik ongelukkig (somber)?
  Er zijn veel meer zaken waar wij ongelukkig van worden dan welke ons gelukkig maken. Dit is omdat delen van ons brein evolutionair ontworpen zijn op het herkennen van gevaar. Het tegengestelde van gelukkig is niet ongelukkig maar moedeloos. Daarom zou het tegengestelde van ongelukkig hoopvol zijn en niet alleen maar een grote grijns op je gezicht. Wil je niet ongelukkig zijn, zoek dan naar zaken die goede moed geven, vertrouwen in de toekomst door constructieve keuzes.

Wat wil je bereiken?

Wat is je doel? Gelukkig worden?
John Lennon kreeg op school de vraag “Wat wil je later worden”. Hij antwoordde “Gelukkig”. Zijn leraar zei “Je hebt de vraag niet begrepen” waarop John antwoordde “Nee mijnheer, u begrijpt het leven niet!”.

Met je zoektocht naar inzicht in jouw functioneren leg je een goede basis. Maar zoeken naar helderheid over eigenschappen en instellingen is alleen een begin. Daarna zal je de verkregen inzichten constructief in moeten zetten om levensdoelen te bereiken. Van zelfkennis naar zelfbewustzijn en uiteindelijk stapsgewijze groei.

Wat is jouw definitie van succes?
Is dit een heel diepe vraag of een heel oppervlakkige? Wat de één ziet als succes heeft voor de ander geen betekenis. Succes is relatief maar zeker niet door te vergelijken met het succes van anderen. Vergeet ook niet dat ogenschijnlijk succesvolle mensen soms vol tegenstrijdigheden zitten. Ze zijn maatschappelijk ‘succesvol’ in termen van welstand en/of aanzien, maar falen even vaak in hun ervaring van betekenis en relaties. En wat hebben ze op moeten gegeven voor hun succes? Net zoals het bruto nationaal product misleidend kan zijn voor het succes een land (laat staan het geluk van de inwoners), is maatschappelijk succes geen garantie voor persoonlijk succes als mens.

De beste koers om jouw succes te bepalen is om te kijken naar betekenis en vervulling. Wat geeft je leven zin, richting en inhoud? Als je het antwoord op die vraag hebt, dan dienen zich manieren aan om dat te bereiken. Meestal moet je jongleren met conflicterende belangen maar dat is de uitdaging voor iedereen. Er is helaas geen ‘handboek mens’ om vervulling te vinden tenzij je sommige religieuze of spirituele werken als zodanig wil zien. Dat was vroeger voor een grotere groep een steun dan in het begin van de 21e eeuw. Is dat de prijs voor ‘vooruitgang’?

Het is goed om een paar keer per jaar grondig na te denken over hogere doelen in je leven, bv. tijdens evaluaties en planning per kwartaal. Het is een uitdaging om confronterende vragen aan jezelf te stellen in een poging om jezelf te verbeteren. Als je er alleen uitkomt dan is dat een hele prestatie. Maar je hebt hopelijk ook vrienden en vertrouwenspersonen waarmee je onderdelen kan bespreken. Maak daar gebruik van om je overwegingen van meerdere kanten te bekijken.

Heel veel sterkte gewenst!!!