WTF should I eat – Dr. Mark Hyman over gezond eten

Leestijd: 5 minuten

Subtitel: The no-nonsense guide to achieving optima weight and lifelong health (gezond eten)

Verwarring alom

De verwarring over gezonde voeding is niet verwonderlijk als de veelheid aan bronnen het constant oneens zijn. De ene hype volgde de andere op. Van Mediterraan naar low carb, paleo, vegan, pegan, etc. De een beweert dat eieren gevaarlijk zijn en de ander zweert bij een aantal per dag voor iedereen. Ook de informatie van de overheid bleek jarenlang de plank ‘vet’ mis te slaan met diverse goedbedoelde adviezen.

Artsen kregen ondertussen tijdens hun opleiding steeds minder instructie over gezonde voeding. Dat viel niet binnen hun competentie, ze hadden geen tijd om de patiënten er over te informeren en wisten er in feite te weinig van. Een dierenarts weet vaak meer van voeding. Een van de eerste vragen aan baasjes is “wat voor voer geeft u?”.

Dr. Mark Hyman kreeg doorlopend vragen van zijn patiënten over voeding en besloot er uiteindelijk een boek over te schrijven.

Hyman is één van de voormannen van de functionele geneeskunde, een holistische aanpak die ervan uitgaat dat iedereen verschillend is. Iemand kan binnen alle normen van bloedwaarden, etc. van de reguliere geneeskunde vallen en zich toch ellendig voelen. Bij de huisarts en ook de specialist krijg je dan al snel het ‘advies’ dat je met ‘vage klachten’ maar moet leren leven. Bij functionele geneeskunde wordt uitvoerig getest om jou optimale gezondheid mogelijk te maken. Het richt zich op het Waarom van gezondheid en ziekte i.p.v. Wat kunnen we er aan doen met farmaceutische middelen. De eigen verantwoordelijkheid voor gezondheid staat voorop.

Wat is ‘gezond’ om te eten?

De vraag kan nog wat eenvoudiger, ‘Wat is gezond’. De medische wetenschap weet van alles over ziekten en dat bv. een bloeddruk tussen x en y het beste is, maar kan geen eenduidige definitie van ‘gezond’ geven. Is het alleen ‘niet ziek’? Maar ook dan kan je verre van optimaal zijn.

Michael Pollan geeft in In defence of food aan dat allerlei volkeren van de Massai tot de Inuït met een monodieet redelijk gezond zijn. Het is niet alleen wat je eet, maar ook in welke combinatie. In de westerse wereld eten wij vooral teveel snelle koolhydraten. Suikers en zetmeelproducten die snel in suikers worden omgezet, veroorzaken pieken en dalen in de hoeveelheid glucose in het bloed. Dit is de oorzaak van veel moderne klachten, van obesitas tot suikerziekte, en de onderliggende oorzaak van veel ontstekingsprocessen.
Daarnaast consumeren wij veel producten van de voedingsindustrie die Polan ‘voedselachtige’ producten noemt.

Hyman geeft aan hoeveel voedingsstoffen je nodig hebt, gegeven je levensstijl. Eten doe je altijd in verhouding met je energiebehoefte en de hoeveelheid rust die je neemt.

Uiteindelijk kan voeding een medicijn zijn. Je kan je gezond eten door de verkeerde dingen weg te laten en de goede in verantwoorde verhoudingen te eten.

Hoe kan je het beste eten?

Het boek neemt je mee langs de voedselgroepen als proteïnes, zuivel, granen, groenten, fruit, etc.
Het geeft de wetenschappelijke basis en wat de ‘experts’ aan goede en foute adviezen geven.
Voor allerlei producten worden de voordelen en nadelen uitgespit.

De principes achter gezonde voeding zijn niet zo ingewikkeld.
Groeten kan je bijna niet teveel eten. Schep je bord er driekwart of meer mee vol en de rest is een toegift. Koolhydraten (met name snel in suikers om te zetten producten) en proteïne zijn smaakmakers in plaats van de basis.

Suiker zit helaas tegenwoordig in bijna alles wat bewerkt is door de voedingsindustrie. Ook hartig broodbeleg van ham tot paté en pindakaas bevat suiker. Maar gezond broodbeleg is ook makkelijk zelf te maken. Zoek binnenkort op ‘Food hacks’ op deze site (ebook en tips in de nieuwsbrief).

Kleine aanpassingen maken producten ook makkelijker te verteren en verlagen de Glycemische belasting. Door bv. aardappels en rijst na het koken eerst af te laten koelen en (desgewenst) daarna weer kort op te warmen. Dit zorgt voor een regelmatige verloop van de suikerspiegel in het bloed. Bovendien bevatten ze door de tussenstap ook meer voeding voor goede bacteriën in onze darmen.

Sommige supplementen zijn nodig, omdat onze voeding steeds minder noodzakelijke voedingsstoffen bevat door uitputting van de bodem. Ook basisproducten bevatten al jaren niet meer de vitamines en sporenelementen in de hoeveelheden die tot een halve eeuw geleden normaal waren.

Geen tijd voor gezond eten?

Er zijn mensen die zeggen dat ze gezond eten, maar ondertussen de chips en de gebakjes niet kunnen laten staan. Bovendien bewegen ze daarbij te weinig. Bij jongeren lijkt dat niet zoveel uit te maken, maar naarmate je ouder wordt (vanaf een jaar of 40), krijg je de rekening gepresenteerd van jarenlang niet optimaal eten.

Gezond eten vergt niet zoveel tijd, maar je moet wel op een bepaalde manier leren koken. Het probleem is dat veel mensen helaas nauwelijks kunnen koken. Het argument is geen tijd of geen zin om lang in de keuken te staan. Daardoor wordt er te vaak naar de kant-en-klare maaltijden in de supermarkt gegrepen. Die zijn een stuk duurder dan de basisingrediënten en bevatten meer zout, suiker en vetten dan goed voor je is. Af en toe een maaltijdsalade uit een bakje kan geen kwaad, maar dagelijks ‘gemakkelijk’ eten heeft ongezonde consequenties.

Op BBC zijn diverse reeksen programma’s verschenen die lieten zien dat je zelf makkelijk een afhaal- of bezorgde maaltijd kan klaarmaken. Met eenvoudige ingrediënten zijn allerlei gerechten echt niet moeilijk zelf samen te stellen. Het kan net zo snel als de tijd die nodig is om eten te halen of laten bezorgen, maar aanzienlijk goedkoper en bovendien gezonder.
Ook Jamie Oliver geeft het voorbeeld om met slim inkopen en makkelijk koken in 15 tot 30 minuten lekker en gezond eten op tafel te zetten.

Gezond eten begint met de inkopen die je doet. Als je de chips en de snelle koolhydraten in het schap laat staan en alleen basisingrediënten koopt, dan leg je al een goede basis.

Conclusie

Hyman geeft een aantal recepten en een compleet dieetplan. Hij is een voorstander van een Pegan dieet, vegetarisch met vis, om alle benodigde voedingsstoffen binnen te krijgen.

Alle voedingsmiddelen waarop staat ‘Gezond voor u’ moet je met een argusoog bekijken en beter nog helemaal vermijden. Die kreet is marketing van de voedingsindustrie. Op echt gezonde producten als verse groenten en fruit tref je dergelijke aanbevelingen niet aan.

Als het even kan, gebruik biologische producten. Ze zijn duur, maar je hebt er niet veel van nodig om gezond te eten. Proteïne is een bijgerecht, geen hoofdgerecht. Wilde zalm is betaalbaar als je het diepgevroren koopt en beperkte hoeveelheden eet. Als je niet alleen vis wilt eten als dierlijk proteïne, probeer dan zoveel mogelijk met gras gevoerd rundvlees te eten.

Het boek herhaalt sommige zaken. Hyman waarschuwt daarvoor zelf. Dit komt deels voort uit de noodzaak sommige aspecten in een andere context weer te geven. Maar soms lijken deze adviezen elkaar wat tegen te spreken. Dit doet echter niet af aan de duidelijkheid van de algemene informatie en de trends die je kan volgen.

Het is een goed boek voor beginners. Gevorderden die al veel kennis opgedaan hebben, vinden er niet veel nieuws in. Voor de eerste groep zijn de recepten van dag tot dag een uitkomst. Een hap-voor-hap benadering maakt interpretatie van de regels onnodig. Maar in dat laatste zit wel een deel van het probleem. Weet wat je eet en neem je eigen verantwoordelijkheid.

De meeste informatie is gebaseerd op de voedselsituatie in het VS. Dat is het land van de genetisch gemanipuleerde organismen en glyfosaat (RoundUP, plantengif dat daar nog steeds uitgebreid in de landbouw wordt gebruikt). Maar de algemene praktijken van de voedingsindustrie zijn ongetwijfeld ook van toepassing in Europa.

Verkrijgbaar bij Amazon en Bol.