Binnenstebuiten functioneren bij overprikkeling

Wij functioneren meestal door te reageren op externe prikkels. Die zijn er in overvloed en in de 24-uurs economie nog meer dan vroeger, althans als wij ze toelaten. Het gevolg is overprikkeling.

Al die impulsen maken ons onrustig en beperken de gelegenheid om onze persoonlijkheid te tonen vanuit onze intrinsieke drijfveren. Door het beperken en kanaliseren van prikkels komt het initiatief om te denken en te handelen meer van binnenuit. In dat geval zijn het je waarden en je instelling die de aanleiding zijn om in actie te komen. Daardoor ben je beter in staat om een authentieke bijdrage te leveren.

Het verschil tussen deze twee benaderingen is ‘Outside In’ (impulsen en reageren) tegen ‘Inside Out’ (keuzes en initiatieven). Voorkom overprikkeling om beter te kunnen functioneren.

Je kan een intern probleem niet aanpakken met een externe oplossing. Dan behandel je alleen symptomen ipv oorzaken.

Communicatie is tweeweg verkeer, zenden en ontvangen. Door de veelheid aan ontvangen boodschappen wordt ons ‘zenden’ beperkt tot instinctieve reacties, letterlijk re-Ageren. Iets dat ons stoort, wordt daardoor makkelijk een negatief gevoel of uiteindelijk een emotie.

Beperk instinctieve reacties bij overprikkeling

Om te functioneren in de moderne maatschappij moet je om kunnen gaan met de veelheid aan externe prikkels. Er zijn veel kanalen en ruis die je aandacht opeisen.

Bovendien werkt veel digitale communicatie verslavend door de dopamine cyclus van frequente beloningen in de vorm van ‘aandacht’. Elk bliebje van je telefoon bewijst dat anderen aan je denken, maar het is veelal een lege en onpersoonlijke aandacht. Het gevolg is dat veel mensen verslaafd raken aan ‘instant gratification’ van digitale interrupties. Maar krijgen ze geen ‘fix’ dan worden ze onrustig en onzeker.

De hoeveelheid en frequentie van de externe prikkels geeft stress, omdat het onze zintuigen overweldigt. Hoewel onze ogen de hersenen voorzien van een grote stroom aan visuele prikkels, kan maar een verrassend klein deel verwerkt worden. De rest blijft vaak onverwerkt in het onder- en onbewuste deel van ons brein achter als een onrustige ruis.

Filteren

Onze hersenen filteren informatie, waarbij met name het verwerken van veranderingen in de omgeving belangrijk is. Maar de natuurlijke filters die ons beschermen, functioneren onvoldoende.
Het gevolg is dat wij dol gedraaid worden en niet meer tot rust komen. Daardoor kunnen wij na werktijd – als de baas ons dan tenminste met rust laat – alleen nog passief ontspannen. Geen wonder dat ‘doom scrolling’ en ‘binge watching’ zo populair zijn.
Het gevolg is vaak dat wij slecht slapen door al deze overprikkeling. Dit alles leidt bij te veel mensen tot burn-out, soms herhaaldelijk.

Prikkels kunnen wij reduceren en deels negeren. Maar de beste oplossing – voor je mentale gezondheid – is om meer te initiëren (scheppen) i.p.v. te reageren in denken en handelen. Daarmee kan je je leven zelf vorm geven i.p.v. een speelbal te zijn van je omgeving. Dit komt overeen met Stephen Covey’s ‘proactief’ zijn, de eerste van de 7 eigenschappen van effectieve mensen. Je bent proactief als je zelf sturing geeft aan wat je aandacht geeft.

Prikkels beperken en reacties beheersen

Welke signalen/prikkels laat je toe en wat doe je ermee?

• Je bent niet verplicht om te reageren op alles wat er om je heen gebeurt, reageer alleen als je bijdrage zinvol is, een duimpje omhoog of omlaag lijkt op aandacht maar is uiteindelijk een leeg gebaar
• Sluit signalen uit die geen waarde toevoegen aan je leven, zoals constante notificaties door apps over triviale zaken en/of privé- en werk informatie die door elkaar lopen
• Kies voor een bewuste reactie i.p.v. een instinctieve, en alleen als het zinvol is voor je functioneren; informeer anderen waarom je minder zal reageren via social media en niet uit een gebrek aan respect voor anderen.
• Geef aan dat je bv. alleen ‘s middags je e-mail leest waardoor je in de ochtend productiever kan zijn.

Interval

Gebruik het interval tussen stimulus en reactie om keuzes te maken. Prikkels zijn vaak een opmerking of gedraging van iemand. Als dat je stoort, dan wil je reageren, maar doe dat niet instinctief (knee jerk). Of zoals grootmoeder zei, “Even in je hand kijken en tot 10 tellen”:

• Realiseer je allereerst dat het meestal niet de intentie van de ander is om jou te storen en ze er meestal niet op uit zijn om negatief te zijn (uitzonderingen daargelaten).
• Bovendien is de prikkel niet hetzelfde als de emotie die deze oproept. “Dat maakt mij boos” kan je vertalen naar “Ik maak mijzelf druk om iets”. Op het moment dat je de tijd neemt om de prikkel te evalueren, krijg je grip op de emoties die anders je evenwicht verstoren.
• Afreageren door je overprikkeling de vrije teugel te geven (schreeuwen, boksbal, etc.) werkt niet. Beweging werkt wel, van wandelen tot intensief sporten, het liefst in de buitenlucht.

Werk bij het evalueren van impulsen vanuit je kernwaarden. Wat is voor jou belangrijk, de prikkel die je evenwicht dreigt te verstoren, of wat voor jou intrinsiek van belang is. Vrijwel niemand heeft als kernwaarden ‘opvliegend en ongeduldig’ maar eerder ‘vriendelijk en rustig’. Pas die waarden toe op de prikkels. Wijs anderen op de mogelijke consequenties van hun signalen en vraag naar beweegredenen.

Daardoor leef je van binnen (waarden en principes) naar buiten (keuzes over wat te doen met prikkels). Wanneer iets je prikkelt, denk dan eerst zelf na en trek je eigen plan, voordat je je laat verleiden tot een reactie waar emotie de hoofdrol speelt.

Laat je ook niet beïnvloeden door de ‘waan van de dag’, maar kies voor benaderingen die duurzaam resultaat opleveren.

Concrete oplossingen voor overprikkeling

Om niet constant geprikkeld te worden, zodat je de concentratie kan opbrengen voor serieus werk, zijn er een aantal oplossingen.

Fysieke maatregelen:

• Voor creatief werk en taken die concentratie vergen, is het beter om je af te sluiten van prikkels (aparte ruimte, koptelefoon, etc.)
• Zet je app notificaties uit of je mobiel op de stille stand
• Probeer regelmatig een paar tijdsblokken te reserveren, waarin je zonder afleidingen kan werken
• Beweeg en doe weer positieve energie op!

Belangrijker nog zijn je mentale instellingen:

• Neem dagelijks je kernwaarden en principes door, dan lever je meer (toegevoegde) waarde die potentieel beter aansluiten bij de behoefte van anderen
• Denk na over je motivatie (impliciet en expliciet) om je doelen te bereiken
• Hou je doelen tegen het licht van jouw kernwaarden en zorg ervoor dat je de integriteit bewaart, om vanuit die waarden keuzes te maken
• Schep toegevoegde waarde voor anderen, voldoe niet alleen aan expliciete verzoeken/wensen, maar vraag wat er nodig is om aan de behoefte te voldoen, het waarom van het verzoek (first principes.

Maak bewuste keuzes

Als je hoofdzakelijk gedreven bent door externe prikkels, dan ben je een speelbal voor de wensen van anderen. Neem het roer zelf in handen en kies een koers die past bij jouw kernwaarden.

Door impulsen gedreven, lever je meestal middelmatige kwaliteit. Niet meer dan nodig is, zonder toegevoegde waarde, zonder je ziel er in te leggen.

Stuur processen buiten jezelf met geduld en begrip, door je kernwaarden als drijfveer te gebruiken.

Van binnen naar buiten werken geeft je rust, omdat het reactief gedrag vervangt door de creatie van duurzame waarde.