Recent schreef psycholoog Nick Wignall een artikel over 13 van zijn persoonlijke inzichten over emotionele gezondheid. Zijn stellingname druist op een aantal punten in tegen de gevestigde orde, maar is gebaseerd op praktische overwegingen en werk met patiënten.
Ze prikkelen je om hierover na te denken en er eigen lering uit te trekken.
1. Emoties ‘managen’ is een slecht idee
De meeste benaderingen om emoties te reguleren – met afleiding en onderdrukking – zijn niet goed. Je hebt een betere verstandhouding met je emoties nodig om mentaal gezond te worden.
Hiermee wil Wignall zeggen dat je de functie van die emoties door strakke regulering niet erkent. Door te zeggen “Ik wil geen .. emotie .. voelen” ontken je de bron van de emotie. Je hebt het idee dat je iets verkeerd doet en wil dat wegdrukken. Dat lukt even maar niet op de lange termijn en je lost er niets mee op. Het kan je eerder afstompen.
Je emoties hebben een oorsprong in de manier waarop je denkt (gedachtepatronen) en waarop je tegen de wereld aankijkt (jouw perceptie van de ‘realiteit’).
Bv.: Als jouw benaderingen van zaken zoals gelukkig willen zijn en communicatie met anderen op verkeerde aannames berusten dan heeft het geen zin om de resulterende emoties te reguleren. Je wereldbeeld kan afwijken van dat van de meeste andere mensen waardoor je negatieve emoties voelt als jouw realiteit die niet uitkomt en je veel dingen ‘niet eerlijk’ vindt.
I reject your reality and substitute my own.
Adam Savage bekend van het programma ‘Myth Busters’
Niemand kan ervoor zorgen hoe jij je voelt, zonder jouw toestemming! Ook al zeggen mensen verkeerde en kwetsende dingen tegen je (hun probleem), met een robuuste mentale en emotionele gezondheid kan je wel tegen een stootje.
Er zijn ook geen slechte en goede emoties. Je gevoelens zijn echt in jouw beleving. Sommige emoties zijn minder prettig – zoals verdriet – maar soms zijn die nodig voor de verwerking van wat je hebt meegemaakt.
Werk aan je emotionele gezondheid door ervan uit te gaan dat je gewoon menselijk bent net als anderen en het leven een kwestie van geven en nemen is. Onderzoek de oorzaken van jouw emoties. Schrijf erover in je journaal, lees erover en praat met mensen die je vertrouwt.
2. Emotionele ‘intelligentie’ is overgewaardeerd
Het belang van emotionele intelligentie (EQ) is bekend dankzij o.a. het werk van Daniel Goleman. Daarmee ben je je bewust van de emoties van anderen en jezelf, en weet je er goed mee om te gaan.
Rekening houden met de gevoelens van anderen is op zich goed. Maar je moet niet constant op je tenen lopen om anderen ter wille te zijn (‘pleasen’).
Compassie en empathie zijn maar een paar van de componenten van emotionele gezondheid. Het is belangrijker om in bredere zin mentaal gezond te blijven, weerbaar te zijn en veerkracht te hebben. Jezelf goed kennen en voor jezelf opkomen geeft je meestal ook de rust om op een verantwoorde en prettige manier met anderen om te gaan.
Mindfulness helpt. Idem pieker-tijd (neem even de tijd om te piekeren en werk vervolgens aan de oorzaken van het piekeren). Schrijf dagelijks drie dankbaarheden op over wat je hebt gedaan of meegemaakt (dit om te voorkomen dat je steeds dezelfde dingen opschrijft).
3. Hoe anderen zich voelen is niet jouw verantwoordelijkheid.
Zolang je met enige tact met andere mensen omgaat, ben je niet verantwoordelijk voor hoe anderen zich voelen door jouw uitingen en gedrag. Ondanks je beste bedoelingen zullen er ongetwijfeld misverstanden zijn waardoor iemand zich aangesproken voelt door jouw uitingen of gedrag (en andersom). Dat is jammer maar uiteindelijk zijn hun gevoelens een interpretatie van de interactie met jou. Wanneer iemand tegengesteld aan jouw intenties reageert kan je hooguit stellen “Ik deed/zei dat om die en die redenen. Het spijt mij dat je je zo voelt, maar het was niet mijn intentie om jou te kwetsen”.
Mensen denken wat ze willen en reageren zoals ze mentaal in elkaar zitten. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor hun mentale gesteldheid. Hou rekening met andere mensen, maar laat ze hun eigen keuzes maken. Stel grenzen.
Een goede benadering is om grenzen te stellen. Wat is de aanleiding voor het gevoel van de andere, meer dan alleen lange tenen (evengoed een veel voorkomende kwaal)?
4. Negatieve emoties bestaan niet
Sommige emoties zijn positief en prettig, andere dragen niet (direct) bij aan je welzijn. Wanneer je iets voelt dat niet prettig is – zoals angst, woede of afgunst – dan zijn dat signalen. Ga bij jezelf na waarom je die emotie voelt. Kan je de emotie niet aan je waarden toetsen, dan is de emotie niet zinvol voor je.
In het boek Catching the Big Fish noemt de auteur David Lynch negatieve emoties een “Suffocating Rubber Clown Suit”. Ze verstikken je en maken een mafkees van je. Zo wordt woede en haat wel voorgesteld als “zelf gif innemen en hopen dat de ander eraan dood gaat”.
Een emotie die je liever niet wil voelen en niet zinvol is, kan je zien als een signaal om je reactie te veranderen en emotioneel gezonder in het leven te staan. Een ander perspectief is een goed wapen tegen storende emoties. Stel je bv. voor dat iemand anders die emotie zou voelen door jouw gedrag.
Je emoties zijn niet je vijanden! Let op de woorden die je gebruikt om ze te beschrijven zoals vervelend, lastig of storend. Leer ermee om te gaan.
5. Vertrouw niet op je emoties
Emoties zijn tijdelijke gevoelens. Je depressief voelen is een emotie, een tijdelijk gevoel. Een depressie is een psychische aandoening waarvoor je hulp van een professionele therapeut nodig hebt.
Luister naar je emoties, maar hou zelf de regie over je gedachten en reacties. Je kan behoorlijk boos zijn op jezelf omdat er iets mis is gegaan. Voor emotionele gezondheid is het beter om na te denken over wat er inhoudelijk mis ging, wat je zelf kan aanpassen en leren van je fouten.
Uiteindelijk is het de vraag wie de baas is, je ratio of je emotie?
Het Stoïcisme is er niet om gevoelens te onderdrukken, maar om ze te domesticeren.
Nassim Taleb
Test je emoties aan je waarden. Wanneer ze leiden tot piekeren (herkauwen), agressieve gevoelens of angsten, negeer ze dan als niet productief. Ze gaan meestal vanzelf over.
6. Uitstelgedrag is een probleem van waarden
Dingen uitstellen is proportioneel met de helderheid van je waarden. Door helder te formuleren wat belangrijk voor je is en in welke volgorde, neemt je uitstelgedrag af. Via je waarden focus je op je prioriteiten in het leven en ben je minder geneigd om belangrijke zaken uit te stellen. Het is niet (alleen) een kwestie van discipline.
De meeste mensen zeggen “ik weet wel wat mijn waarden zijn!”. Maar ‘weten’ en ernaar handelen liggen op verschillende niveaus. Zonder je waarden op te schrijven en er regelmatig (wekelijks/maandelijks) over te reflecteren mis je de helderheid om ze consequent toe te passen.
Zonder helderheid over je waarden twijfel je aan jezelf, probeer je zaken te ontwijken, zoek je de goedkeuring van anderen, heb je een lagere emotionele weerbaarheid en krijg je makkelijker relatieconflicten.
Waarde voorbeeld
Je zegt bv. dat je waarde hecht aan betrouwbaarheid, maar in de praktijk gaat dat alleen op wanneer je het doel of het resultaat belangrijk vindt. Dan kan je betrouwbaar zijn naar je partner toe (prima) maar neemt het met kennissen niet zo nauw (minder fraai). Maak voor jezelf uit of je wel of niet betrouwbaar bent in elke context. Als je “Ja” zegt tegen iemand, dan is jouw woord jouw wet als ‘betrouwbaarheid’ voor jou een fundamentele waarde is. Zijn er in tweede instantie complicerende factoren waardoor je helaas niet kan committeren, leg dat dan duidelijk uit aan de andere partij. Blijf transparant en integer.
Het gezegde is: “Zoals je iets doet, doe je alles”. Het is makkelijker om 100% betrouwbaar te zijn in al je interacties met anderen, dan een dobbelsteen op te gooien om te testen of je er in een gegeven situatie zin in hebt.
Motivatie
Als je ergens aan werkt alleen omdat je jezelf verplicht voelt om het voor anderen na te streven, dan zal je motivatie niet bijster hoog zijn. Dat is extrinsieke motivatie (extern gedreven) die niet bevredigend is. Ga terug naar de redenen waarom je de taak op je hebt genomen, praat met degene die je de taak heeft toegewezen en let op de consequenties van het niet halen van het gestelde doel (tijdslimiet). Als daar echt geen houvast voor je in zit, dan ben je met de verkeerde dingen bezig, om ongezonde redenen of je bent gewoon niet de juiste persoon op de juiste plaats.
7. Gedachten zijn de enige directe aanleiding voor emoties
Een emotie komt niet zomaar uit het niets opzetten, al kan dat wel zo lijken. Een gedachte (willekeurig of piekeren) of een externe gebeurtenis wekt een reactie bij je op die een emotie kan oproepen. De gebeurtenis is niet de reden van de emotie, maar jouw gedachten erover. Dit is de essentie van het ABC model van gedragstherapie (Activating event, Belief, Consequences).
Dit wordt vaak aangetoond met de observatie “De kaart is niet het terrein”. Wanneer je een kaart (of je navigatie) volgt, let dan op wat je ziet en kijk niet alleen op de kaart. De kaart (jouw wereldbeeld) kan achterhaald zijn of een drukfout bevatten (verkeerde of foutieve herinnering).
Wanneer je gedachten aan het freewheelen zijn, dan denk je niet zelden aan onplezierige ervaringen. Dat kan emoties oproepen. De aanleiding is hoe jij over de gebeurtenis denkt. Verander je gedachtenpatroon om je resulterende emoties te veranderen.
Als je je anders wil voelen, oefen dan anders denken via o.a. mindfulness. Je kan ook je aandacht verleggen naar positieve of relativerende aspecten.
Een bekend advies is:
- Is dit over een minuut nog een probleem?
- Of over een uur?
- Of over een dag, een week, een maand?
- Kan ik het mij over een jaar misschien nog herinneren?
Alles is relatief maar door absolutisme in gedachtepatronen (alles of niets) roepen wij ongewild zelf emoties op. Dus, denk anders!
8. Stress management is tijdverspilling
Stress is de spanning die je voelt over gebeurtenissen in je verleden, over zaken die niet goed zijn gegaan en over dingen die in de toekomst kunnen gebeuren.
Je kan proberen je stress af te bouwen door ontspanning via een veelheid aan technieken. Maar die doen niets aan de aanleidingen waardoor je stress voelt. Er is hier een sterke parallel met gedachten en emoties.
De stress proberen te onderdrukken of weg te wrijven helpt op den duur niet als je niet kritisch kijkt naar de aanleidingen, je stressoren. Beheers je stressoren niet de stress zelf.
Relativeren
Het verleden kan je niet veranderen. Als er iets is dat je kan doen om de lucht te zuiveren met anderen, doe dat dan. Vergiffenis – zonder te vergeten – kan heel veel leed verzachten en de stress erover wegwerken.
Dingen die bedreigend lijken kunnen in de toekomst fout gaan, maar het is beter om jezelf voor te bereiden op het aangaan van uitdagingen. Ontwikkel meer geloof in je vaardigheden.
Wij lijden vaak meer in verbeelding (verwachting) dan in werkelijkheid.
Seneca
9. Relatieproblemen zijn nooit alleen een communicatieprobleem
Slechte relaties met andere mensen – van partners en vrienden tot collega’s en kennissen – zijn niet alleen de oorzaak van gebrekkige communicatie. Problemen met de communicatie zijn een symptoom en niet de reden van slechte verhoudingen.
De oorzaak ligt meestal in het gebrek aan duidelijkheid dat je uitstraalt over je waarden. Hoe assertief geef je aan hoe je in het leven staat en wat belangrijk voor je is? Verschillen in dat laatste zijn vaker de reden van (emotionele) problemen in de relatie tot anderen.
Assertief
Assertieve communicatie is vragen om wat je wenst (“kan dat?”), je overtuigingen, meningen en ideeën delen en duidelijke grenzen stellen over wat je wel en niet van anderen accepteert.
Gedrag dat assertief is, gaat over het consequent nastreven van je doelen en je aanvaarde verplichtingen, moeilijke beslissingen maken als werk of relaties belastend voor je zijn, en je leven anders indelen als de omstandigheden niet acceptabel zijn.
‘Veilig’ blijven zitten waar je zit is een voorbeeld van onvoldoende assertiviteit. Het is verstoppertje spelen met jezelf en anderen.
Zorg dat je afstemt wat belangrijk is binnen elke relatie en wat je samen van de toekomst verwacht. Een relatie maak je samen. Zie ook De mythe van een soulmate.
10. Chronische stress komt door het vermijden van spanningen
Veel technieken om chronische stress aan te pakken bestrijden alleen symptomen. Positief tegen jezelf praten geeft even verlichting, maar geeft op de lange termijn stress omdat je steeds je eigen functioneren evalueert. Zelfmedicatie met alcohol en drugs (ook op recept) ontneemt je de kans om je angsten onder ogen te zien en zelfvertrouwen op te bouwen. Bevestiging zoeken bij vrienden en zelfs therapeuten creëert een ongezonde afhankelijkheid.
Confronteren – eerlijk tegen jezelf
Om je te bevrijden van angsten en spanningen, zal je de redenen ervoor moeten confronteren. Door assertief te zijn en niet steeds de bedreigingen te vermijden, geef je jezelf de gelegenheid om je stress te overwinnen.
Dat behoeft geen alles-of-niets confrontatie te zijn, maar je kan het ook stapsgewijs – desgewenst met begeleiding – aanpakken. Hoogtevrees pak je niet aan door tegen een muur op te tijgeren maar door op de onderste trede van een trapje te gaan staan. Alle begin is moeilijk, maar als je wilt veranderen en verbeteren, begin dan bij de bereidheid om een proces te ondergaan en begin klein.
Maak tijd om je zorgen te maken met een pieker-kwartier, onderzoek de oorzaken van je gevoelens en pak ze aan.
Om met minder spanning in het leven te staan is het beter om uit je comfort zone te komen. Blijven zitten waar je zit is niet de oplossing.
11. Je ervaringen zijn minder belangrijk dan je gewoontes in het heden
Besteed minder tijd aan het verwerken van negatieve ervaringen en meer aan het trainen van je eigenschappen voor weerbaarheid en mentale kracht. Dat laatste is wat je elk moment kan oefenen en versterken. Alleen zelfredzaamheid kan je redden, letterlijk en figuurlijk.
Vaak ga je – met name sterke – emoties uit de weg in relatie tot andere mensen waardoor je uiteindelijk je eigen persoonlijkheid wegdrukt. Die emoties komen voort uit je wereldbeeld inclusief je zelfbeeld en sluiten aan bij je waarden. Jezelf wegcijferen leidt er uiteindelijk toe dat je een schim van jezelf wordt.
Anders denken en emoties benoemen
Je kan proberen zoals hierboven aangegeven om anders te denken over wat er is gebeurd. Maar je kan ook je gewoontes voor dit moment aanpassen om anders om te gaan met de uitdagingen voor nu en de toekomst.
In plaats van de emoties de vrije teugel te geven, is het beter om die emoties te benoemen. In plaats van te huilen – waar de meeste mensen weinig raad mee weten – is het beter om te zeggen “Ik voel mij heel verdrietig” omdat je daardoor je gevoelens bespreekbaar maakt.
12. Langdurige therapie is vaak schadelijk
Dit is een observatie die je kan zien in het kader van de Amerikaanse realiteit. Veel mensen in de VS zitten structureel in therapie voor een breed scala van mentale problemen (even afgezien van alle maatschappelijke problemen die een rol spelen).
Dit is geen gezonde situatie, eerder een apert ongezonde benadering! Therapie heeft als doelstelling om resultaatgericht te zijn, niet om structurele begeleiding te zijn zonder dat er verbetering is.
Je betaalt een prijs voor structurele therapie omdat je er een deel van je zelfstandigheid mee opoffert. Het wordt een kruk waarvan je afhankelijk wordt. Korte therapie zoals in de vorm van actiegerichte gedragstherapie is te prefereren boven steeds weer praten over dezelfde problemen.
Als er niets verandert, verandert er niets.
Albert Einstein
De beste oplossing is om verantwoordelijkheid te nemen voor je gevoelens en na te gaan welke acties je kan ondernemen om te verbeteren. Een goed boek op het juiste moment kan beter zijn dan jaren uitzichtloze therapie.
13. Omgaan met emoties is de belangrijkste vaardigheid
De meeste mensen leren nooit de basis van het reguleren van hun emoties en laten zich erdoor beheersen. Dit is een tragiek voor de mensen die het niet kunnen en een geweldig voordeel voor de mensen die het wel hebben geleerd of ontwikkeld.
De ‘korte lontjes’ in de maatschappij zijn hier een goed voorbeeld van. Veel te veel mensen leven met frustraties en onmacht zonder eigen verantwoordelijkheid te nemen voor de situatie en hun gedachten en de resulterende emoties.
Idem mensen die zich als slachtoffer zien van situaties en omstandigheden zonder emotioneel verantwoordelijkheid te nemen voor het ontstaan van of het omgaan ermee.
Je tevredenheid met je leven is maar voor een deel bepaald door je genetica en opvoeding. Een groot deel (40% volgens wetenschappers) komt door positieve emoties over het verleden, heden en toekomst. Zoals al eerder gesteld is wat er gebeurd is minder belangrijk dan hoe je erover denkt. Idem over de toekomst. En je emoties als gevolg van die gedachten spelen daar een belangrijke rol in.
Nick Wignall biedt hiervoor de cursus Mood mastery aan.
Conclusie: Prikkelend?
Veel van de stellingnames van Wignall zetten aan tot nadenken. Denk na over de bovenstaande stellingen die je het meest aanspreken. Schrijf erover in je journaal en zet je emoties en aanleidingen op een rij. Die reflectie is een gesprek met jezelf dat je verder kan uitdiepen in gesprek met anderen.
Een betere emotionele gezondheid kan veel spanningen bij individuen en in de maatschappij verhelpen. Dit zijn inter- en intrapersoonlijke vaardigheden die je niet leert op school. Als je geluk hebt, dan leer je veel ervan door de lessen die opvoeders je bijbrengen. Zo niet, pak levenslessen dan constructief op.
Allerlei levenservaringen kunnen een leerschool zijn. Herken de lessen en leer ervan. Je groei als mens en veel facetten van emotioneel welzijn zijn het belangrijkst.
Nick Wignall is een Amerikaanse psycholoog die regelmatig publiceert over populaire psychologische onderwerpen. Na een aantal jaren werk als psychotherapeut heeft hij zich toegelegd op het adviseren van bedrijven en instellingen. Hij ontwikkelde ook een aantal cursussen en workshops zoals Mood Mastery en Creating Calm. Zijn wekelijkse nieuwsbrief heeft 50.000 abonnees met onderwerpen over praktische, getoetste adviezen over emotioneel gezondheid en welzijn.
Bron: 13 spiky points of view on emotional health
