Paniek-regels tegen stress

Onverwachte zaken geven stress en dan doe je soms onder druk iets waar je later spijt van krijgt. Daarom is het beter om bij stress even diep adem te halen en niet te snel te reageren. Neem de tijd voor een rustige respons. Nog beter is het om al een aantal standaard reacties klaar te hebben zodat je weet hoe je beheerst op sommige situaties kan reageren. Deze paniek-regels helpen je om beter om te gaan met stressmomenten zodat je niet in de paniek schiet.

Door stress schiet je bloeddruk omhoog en je hersenen kunnen overbelast raken. Hierdoor krijg je de klassieke fight-flight-freeze reactie. Doordat onze neocortex even uitgeschakeld wordt, nemen oudere – instinctieve – delen van de hersenen het over. Het gevolg is dat je verdedigend reageert, of je wilt vluchten (paniek) of je doet niets in de hoop dat het probleem vanzelf overgaat.

Professor Alan Watkins omschrijft dit als een virtuele Lobotomie (deling van de hersenhelften) in een zeer illustratieve video.

Instinctieve reacties waren in de oertijd nodig om te overleven maar tegenwoordig betekenen ze eerder een beperking. Je kan jezelf voornemen om niet in paniek te raken, maar voorkomen is beter dan genezen. Je kan dat bereiken door een paar ‘paniek-regels’ voor je zelf op te stellen. Die dienen als voorbereiding voor momenten dat de stress te hoog dreigt op te lopen.

Een beetje stress door een uitdaging is goed. Het geeft je focus en je kan erdoor in de flow komen. Maar te vaak herhaalde of chronische stress is slecht voor je en sloopt meer van je vermogen dan je lief is.

Paniek regels!?

Paniek-regels zijn een bewuste voorbereiding voor momenten waarvan je weet dat ze stress opleveren. Hierdoor voorkom je dat de stress oploopt.

Je kan niet elke situatie voor zijn, maar je kan wel voor jezelf uitmaken wat voor soort situaties stress geeft bij jou. Dan kan je een aantal reacties als afweermechanismen bij de hand hebben.

Relaties

Geven sommige mensen je stress door hun gedrag, vraag je dan af hoe je het beste met ze om kan gaan. Iemand (grotendeels) vermijden die je steeds weer onder druk zet is ook een optie. Maar uiteindelijk kan een beheerste confrontatie de beste oplossing zijn met “Wat verwacht je van me?”.

Is je baas, een collega, een kennis of je partner een ‘jerk’ die je steeds weer op het verkeerde been zet, dan zal je daaruit conclusies moeten trekken. Het is niet jouw schuld maar neem wel verantwoordelijkheid voor de manier waarop jij reageert op hun gedrag. Jouw reactie (of niet) is jouw keuze!

Goede paniek-regels tegen drammers en bottelingen zijn vaak in te dammen door hen beheerst aan te geven hoe jij je voelt door hun gedrag. De opmerking “ik word hierdoor gestrest / onzeker / bang / verdrietig / boos etc.” komt vaak harder aan dan inhoudelijke argumenten. Soms is er geen onenigheid over de feiten maar wel over de stijl van communiceren of het gebrek daaraan. Een welgemeend excuus en een gedragsverandering is niet zelden te bereiken door alleen maar het effect aan te geven van gedrag dat jij als stressvol ervaart.

Voorbereiding om stress te voorkomen

Zet voor jezelf op een rij – liefst op papier – wanneer je stress ervaart en stel een paar regels vast hoe je gaat reageren. Dat kan stress in die situaties grotendeels voorkomen.

• In een confrontatie met iemand kan je overweldigd worden. Er wordt snel een antwoord van je verwacht en je schiet in de stress. Flap er dan niet wat uit zoals ‘Ja’ of ‘Nee’ terwijl je eigenlijk nog geen beslissing kan of wil nemen. Vraag rustig wat de ander van je verwacht. Of vraag “Mag ik daar even over nadenken?” Het is ook geen schande om te zeggen dat je ergens (nog) geen mening over hebt.
• Als je iets te snel wilt doen en je laat wat uit je handen vallen, doe het dan rustiger aan en weloverwogen. Het resultaat zal vrijwel even snel maar beter zijn. Het geeft uiteindelijk tijdwinst door zaken langzamer en in een keer goed te doen.
• Kom je vaak in de stress door je zorgen te maken over wat er allemaal fout kan gaan, zet dan eens voor jezelf op een rij wat er ondanks je zorgen allemaal mis gaat. Vaak is dat een heel kort lijstje omdat je meer bezig bent om jezelf op te winden dan problemen voor te zijn. Of zoals ze in Australië zeggen, “No worries, Live a little!”

Bereid jezelf voor op stressvolle situaties met deze paniek-regels:

• Schiet je door de navigatie in de auto in de stress, neem dan de route voor vertrek even door. Of stop op een veilige plek en oriënteer je even voor je verder gaat.
• Moet je iets presenteren maar je hebt te weinig kunnen voorbereiden, neem dan even een paar minuten rust. Zet wat hoofdpunten op papier zodat je iets hebt om op terug te vallen.
• Wordt er een specifieke prestatie van je verwacht zet dan niet alleen de deadline in je agenda maar ook het tijdstip waarop je eraan moet beginnen met voldoende ruimte voor onvoorziene zaken. Dat geeft je hopelijk voldoende tijd om het zonder al te veel stress af te ronden.
• Heb je een grote taak, breek die dan in stukken en handel ze in de meest voor de hand liggende volgorde af.
• Heb je de indruk dat er teveel van je wordt verwacht, vraag dan om hulp of extra instructie! Overweldigd worden door onzekerheid en werkdruk is een veel voorkomende reden voor stress. Probeer niet alles ‘stoer’ alleen te doen.

Geen regels?

Zonder paniek-regels word je gedwongen om snel te reageren zonder dat je de gevolgen kan overzien. Dat geeft op de lange duur nog meer stress. Het is als fietsen zonder je handen aan het stuur, dat gaat een poosje goed maar ineens lig je te spartelen.

Een beetje voorbereiding voorkomt stress en voorkomen is beter dan genezen.

Geef duidelijk aan dat je liever een weloverwogen respons geeft in plaats van dat je toegeeft aan de druk die anderen op je uit willen oefenen. Als anderen jou daarom een beetje ‘langzaam’ vinden, dan is dat hun probleem. Chill, geen stress.

De ultieme steun

De beste reactie onder druk is om een beslissing te nemen waar je achter kan staan. Dat doe je door te handelen vanuit je waarden. In plaats van een snelle reactie vraag je je even af of het belangrijk is voor jou en voor anderen.
Neem je een beslissing met integriteit, dan hoef je later niet in de stress te schieten als je er op aangesproken wordt. Geef aan anderen aan waar jouw grenzen liggen door terug te vallen op de waarden die voor jou belangrijk zijn.

En in het geval je toch in de problemen zit, volg het advies op de cover van de Hitchhikers guide to the galaxy (de echte gids, niet ‘dat’ boek van Douglas Adams!)… “DON’T PANIC!!!”