Mentaal duurzaam in het leven staan

Leestijd: 7 minuten

De definitie van ‘mentaal duurzaam’ is voor dit artikel gesteld op: “Je doelen op een mentaal evenwichtige en constructieve manier bereiken”. Met als kanttekening dat de doelen en de middelen op een integere en moreel verdedigbare manier gekozen worden. Anders kan je het onderstaande ook toepassen voor illegale of verwerpelijke activiteiten.

Wat zijn de eigenschappen voor mentale duurzaamheid?

1. Werken aan je karakter en vaardigheden

Je karakter is de basis waarop je in het leven staat. Je kan mentaal duurzaam zijn met een robuust karakter gebaseerd op o.a. integriteit en betrouwbaarheid, principieel maar niet rigide en prettig in de omgang. Zonder dergelijke eigenschappen ben je minder duurzaam, want wie wil er nu samenwerken met iemand die respect en oprechtheid minder belangrijk vindt, geen duurzame principes heeft of stroef en onvoorspelbaar in de omgang is.

Als je investeert in vaardigheden, dan ben je beter in staat om voor anderen waarde te leveren. Dat kan je bereiken door te werken aan je sterke punten en daarnaast proberen om je zwakkere punten te compenseren. Het betekent ook dat je open moet staan voor feedback en kritiek. Je faalt alleen als je noodzakelijke vaardigheden verwaarloost of wanneer je niet leert van je fouten. Je inzet is gericht op slagen in het bereiken van je doelen of leren wat wel/niet (beide!) werkt en waarom.

2. Samenwerken aan waarde

Je bent mentaal duurzaam als je op een constructieve en prettige manier met anderen samenwerkt en het gemeenschappelijke doel is om waarde te creëren. Daarmee schep je middelen en overvloed voor – zoveel mogelijk – anderen. Een goed mens is iemand met wat sociale vaardigheden die anderen in hun doelen ondersteunt en daarmee zelf ook steun ondervindt.

Essentieel voor goed samenwerken is het delen van informatie en inzichten. Gedeelde informatie vermenigvuldigt en je krijgt er respect en inzichten voor terug. Niet gedeelde informatie maakt je bezitterig en verdedigend.

Samen werken aan zinvolle doelen waar je plezier aan beleeft, maakt je meer duurzaam dan alleen maar met tegenzin zwoegen ‘omdat het moet’. Het is mooi om samen te bouwen aan dromen waaruit je dagelijks inspiratie en motivatie kan putten. Hou het eindresultaat van je doelen – je Waarom – daarom steeds voor ogen.

Einzelgängers maken het zichzelf (en anderen) moeilijk om doelen te bereiken. Ze menen dat zij alleen de waarde kunnen leveren die aan hun maatstaf voldoet. Dat is de valkuil van perfectionisme dat niet zelden voortkomt uit onzekerheid.

3. Neem proactief actie zonder ‘toestemming’

Wanneer je (steeds) vraagt om toestemming, dan beperk je de mogelijkheden tot de mening van anderen. Veel afwijzingen zijn zelden goed beargumenteerd en meer op emotie gebaseerd. Door proactief actie te ondernemen – zonder je reguliere taken te benadelen – laat je zien waar mogelijkheden liggen. Zoek informeel medestanders die je idee door hun inbreng en inzet uitvoerbaar kunnen maken.

Bedrijven zoals o.a. Google, hebben dit verheven tot een basisprincipe omdat elke medewerker 20% van zijn tijd kan besteden aan eigen projecten. Daaruit komen vaak onvermoede mogelijkheden voort. Gmail was zo’n ‘hobbyproject’, klein begonnen maar uitgegroeid tot een dominante standaard.

4. Gedraag je niet als een slachtoffer

Er zijn altijd redenen waarom iets niet lukt, maar gebruik dat niet als een excuus waarom je persoonlijk ‘gefaald’ hebt. Het is beter om de volledige verantwoordelijkheid te nemen voor alles wat er gebeurt en wat je laat gebeuren. Door verantwoordelijkheid te nemen voor elke situatie en door proactief te vragen om samenwerking, kweek je respect en vertrouwen.
Verantwoordelijkheid en schuld lijken dicht bij elkaar te liggen, maar verantwoordelijkheid nemen is een pro-actieve instelling. Daarmee aanvaard je de consequenties van het ‘probleem’ met de intentie om bij te dragen aan de oplossing. Positief, volwassen en mentaal duurzaam!

Shit happens, deal with it!

Een gedegen voorbereiding – zonder al te veel paranoia – is nodig voor elke activiteit. Wanneer het regent tijdens de barbecue dan had je beter naar de weerverwachting kunnen kijken en alternatieven kunnen voorbereiden. Je bent niet duurzaam bezig als je de weergoden de schuld geeft.

5. Wees niet jaloers op het succes van anderen

Door hoofdzakelijk te letten op je eigen prestaties en jezelf niet steeds te vergelijken met anderen, kan je oprecht waardering opbrengen voor het succes van anderen. Je ziet hun prestaties als een positief voorbeeld en niet als tekortschieten van jezelf. Probeer van hun succes te leren.

Het beste van jezelf leveren is een competitie met jezelf, niet primair met anderen. Niet om steeds weer als ‘beste’ proberen te presteren, maar enkel om je beste inzet bij te dragen. Kijk terug naar wat je al hebt bereikt en wees daar gepast trots op want je hebt al laten zien dat je kan verbeteren en presteren. Staar je niet blind op de lange weg die je nog te gaan hebt naar een ‘ideaal’. Zie eigenschap 1.

Vergelijken met anderen, vooral status en bezittingen, maakt je ongelukkig. Het is beter om uit te gaan van je eigen inzet binnen je mogelijkheden en daar tevreden over te kunnen zijn.

6. Laat je niet beperken door anderen

Het oordeel van anderen zoals ‘human resources’ afdelingen of tegenstribbelend management is niet meer dan dat, een mening of een opinie. Bekijk kritisch de onderliggende waarden en intenties om te zien of ze stroken met je eigen waarden. Zo niet, trek daar dan je conclusies uit… maar niet te snel.

Luister naar anderen en maak je sterk voor je eigen mening gebaseerd op jouw waarden en principes. De conclusie kan zijn dat (de waarden van) een organisatie en jij als medewerker helaas niet bij elkaar passen. Een organisatie heeft niet zelden een slogan die de waarden moet vertegenwoordigen maar die niet tot uiting komt in de cultuur en sfeer. Kortom, veel geblaat maar weinig wol.

Mentaal duurzame mensen trekken zich niets aan van ‘pensioen met 65+’. Ze werken met plezier aan zinvolle taken binnen een maatschappelijk verband waar ze zich prettig voelen. Leeftijd speelt een ondergeschikte rol ten opzichte van interesses en zingeving. Sommigen zoeken ruim voor het pensioen naar een andere betekenis voor hun bijdragen. Anderen vinden het veel te leuk om actief te blijven, ook al moeten ze soms een tandje terugschakelen.

Als je gelooft in ‘uurtje factuurtje’ en waardenvrij bezig zijn, dan werk je alleen voor de pegels en ben je uitgeblust tegen je pensioen. Mentaal duurzaam zijn geeft je de vrijheid om met je tijd te doen wat je zinvol acht zonder bezit of status een overheersende rol te laten spelen.

7. Afwijzing en falen zijn leermomenten, geen veroordeling

Wanneer iets niet lukt, dan is het onverstandig om je dat persoonlijk aan te trekken. Elke afwijzing of falen kan je zien als een impuls om te leren en beter te presteren. Je kan alleen slagen of wat leren. Falen doe je minimaal één keer minder dan slagen.

Niet duurzame mensen blijven vaak steeds weer hetzelfde doen terwijl ze andere resultaten verwachten. Van steeds weer op dezelfde manier tegen een muur rammen word je moedeloos. Probeer wat anders om wel duurzaam te zijn. Of zet je ego even opzij en… vraag om advies of hulp. Denk lateraal of in termen van samenwerking en win-win in plaats van een doorlopende competitie en schaarste.

8. Beperk je negatieve contacten

Jim Rohn is o.a. bekend van de uitspraak “Je bent het resultaat van de 5 mensen waarmee je het meest omgaat”. Zijn dat negatieve mensen, dan is het moeilijk om zelf positief, optimistisch en mentaal duurzaam te blijven. Mensen die mogelijkheden i.p.v. problemen zien, zijn een stimulans voor wat je wilt bereiken.

Zoek aan de andere kant niet alleen mensen die het altijd met je eens zijn. Dat zorgt voor een gevaarlijke echokamer waar groepsdenken op de loer ligt waardoor je aspecten van de situatie mist.

En ben je de ‘slimste’ binnen een groep, dan lijkt dat (even) leuk voor je ego, maar het is vaak een rem voor je groei. Zoek omgevingen die je stimuleren en uitdagen om je verder te ontwikkelen.

9. Weet wat je wel en niet kunnen beheersen

De cirkel van zaken die je bezighouden is aanzienlijk groter dan de cirkel (het cirkeltje!) van wat je kan beheersen of beïnvloeden. In principe kan je alleen je eigen gedachten – afhankelijk van je mentale en emotionele volwassenheid – enigszins onder controle houden.

Maar (te) veel mensen maken zich constant druk over zaken waar ze geen enkele controle en zeer beperkte invloed op hebben. Je kan de gedachten en stemmingen van anderen proberen te manipuleren (onverstandig) maar beheersing ontbreekt. Omgekeerd geven ze de schuld voor hun eigen negatieve stemming aan anderen, waarbij ze niet willen inzien dat die verantwoordelijkheid absoluut alleen bij henzelf ligt.

Gemoedsrust is gebaseerd op de persoonlijke keuze tussen wat je wel en niet je momentele stemming laat beïnvloeden.

Sterk vereenvoudigd kan je stellen:
Over zaken die je wel beheerst, hoef je je geen zorgen te maken.
Over de rest ook niet, want je kan er toch niets aan doen.
Maar dat is wellicht wat te eenvoudig gesteld om praktisch toepasbaar te zijn. Dit basisprincipe is wel wat om over na te denken. Loslaten geeft mentale duurzaamheid en gemoedsrust.

10. Niet vertrouwen op het toeval

Het is beter om niet te veel zaken aan het toeval over te laten. “Ach, het zal wel goed gaan” lijkt minder stress te geven, maar voorkomen is beter dan genezen.

Het is duurzamer om de processen – wat er gebeurt of gebeuren kan – in je leven te ‘ontwerpen’ (vorm te geven) met een gezonde afweging van risico’s en alternatieven. Dat is geen bevestiging van de uitspraak “Only the paranoid survive”. Evenmin van de wet van Murphy’s met “Alles dat een keer mis kan gaan, gaat ook een keer mis”. Zie hierboven het citaat “Shit happens.,..”.

Bewust zijn van risico’s en redelijke voorbereiding is beter dan vertrouwen op het toeval. Maak keuzes op basis van je waarden en principes en let op zaken die roet in het eten kunnen gooien.

Conclusie

De meeste aandachtspunten voor wie mentaal duurzaam wil zijn in het leven zijn gezond verstand. Dat laatste is helaas een eigenschap die tegenwoordig redelijk schaars lijkt.

Een van de belangrijkste aspecten is het niet willen nemen van verantwoordelijkheid. Elk falen is makkelijk af te schuiven op externe zaken die ‘toevallig’ de goede intentie verstoren. Externe oorzaken en anderen de schuld geven is een blijk van een zwak karakter en weinig besef van de eigen verantwoordelijkheid.

Om mentaal duurzaam te zijn, is het doorgaans het beste om te werken vanuit je eigen waarden en integriteit. Doe wat daarmee strookt en wees kritisch over je eigen prestaties binnen je eigen maatstaven. Met een beetje geduld voor jezelf en je menselijke feilbaarheid kan je binnen dat kader effectiever zijn.

Blijf duurzaam groeien!

PS: Oplettende lezers vielen ongetwijfeld parallellen op tussen ‘duurzaam mentaal’ zijn en de ‘effectieve eigenschappen’ die Stephen Covey’s aangeeft in ‘The 7 habits…’.