Klagen geeft je een slachtoffermentaliteit

Leestijd: 5 minuten

Subtitel: Klagen knaagt ongemerkt aan je

Het is een typisch NL trekje dat wij graag klagen. Effe lekker kankeren over de dingen die ons niet bevallen. Onze onvrede over van alles, van het weer, de belastingen en de buren, uiten wij maar al te graag tegenover anderen. Maar klagen is een negatieve reactie die je denken beïnvloedt. Het draagt niets bij en wij klagen steeds over dezelfde dingen, zonder er iets aan te doen.

Waarom klagen?

Klagen is een vorm van onmacht. Wij spreken schande over het gedrag van anderen en de ongelijkheid in de wereld. Het weer en de overheid zijn ook dankbare doelwitten.

“Ach, je kan er toch niets aan veranderen.” is meestal het verweer. “Oh ja? Wat heb je allemaal geprobeerd?” is de tegenvraag. “Niets, maar het heeft toch geen zin?”.
Maar heeft klagen dan wel zin?

Klagen is makkelijker dan een inhoudelijke reactie. Een opinie lijkt belangrijker dan een geïnformeerde beoordeling. Maar het is helemaal niet nodig om overal een mening over te hebben. Als iets voor jou een ver-van-mijn-bed situatie is, moet je er dan een mening over hebben? Soms kan het zinvol zijn om je ergens over te informeren, alleen al op morele gronden. Maar op andere momenten – zeker voor wat betreft ‘nieuws’ – is ‘geïnformeerd zijn’ in feite zinloos. Het grootste deel van het ‘nieuws’ is alleen negatief en sensatie. Het is beter om het te negeren en je op positieve zaken te richten waar je wel een concrete bijdrage kan leveren. Een constructieve bijdrage lever je met name door je eigen gedrag.

Soms is het ook ‘meehuilen met de meute’. Iedereen is het er toch over eens dat de overheid er een potje van maakt, of dat er ‘iets’ moet worden gedaan aan de extremen in de ongelijkheid van inkomens? Maar meestal neem je niet de moeite om je echt grondig te informeren over zaken, die te complex zijn om als leek een oppervlakkige mening over te hebben. Je hebt ‘recht’ op die mening, maar schat zelf de waarde ervan eens objectief in! Het is belangrijk dat je deelneemt aan maatschappelijke discussies, maar begin dan eerst met luisteren en vragen stellen.

Slachtoffer?

Met klagen over het onrecht wat je – door omstandigheden – wordt aangedaan, plaats je jezelf in een slachtofferrol. Je geeft daarmee aan dat je in de knel zit en dat je verwacht dat ‘iemand’ er wat aan doet.

In de meeste gevallen ben je zelf die ‘iemand’. Kom eens op voor jezelf! Niet met claimgedrag in de trant van “Ik heb recht op…”, maar met actie. Vraag om hulp, probeer eens goed uit te zoeken waardoor het probleem wordt veroorzaakt. Maar aan de andere kant is het ook gezond om te accepteren dat er zaken zijn waar je geen controle over hebt, zoals het weer. Met een andere instelling en een paar aanpassingen om je vaak al een stuk op weg.

Het doet ook mijn denken aan wijlen Tommy Cooper, een Engelse komiek en goochelaar, heel populair in de jaren 70. Een korte grap van hem was over een man bij de dokter die zei “Als ik mijn arm omhoog doe, dan doet het pijn”. Waarop de dokter zei “Nou, dan moet je dat maar niet doen”.
Als je denkt “Ik ben een beetje zielig…”, dan voel je je ook een beetje zielig. Maar denk je “Ach, er zijn nog genoeg dingen die mijn problemen compenseren”, dan ben je een stuk minder zielig zonder jezelf ook nog eens in een verdomhoekje te drukken.

Dat neemt niet weg dat je best compassie met jezelf mag hebben. Zorg voor jezelf, verwen jezelf met wat kleine luxe, en maak er het beste van. Maar kruip niet als een slachtoffer weg in een hoekje. Dan wordt je een slachtoffer van je eigen instelling.

Zinloos als geen invloed mogelijk is

Klagen over het weer heeft weinig zin. Zie de opmerking ‘slecht weer bestaat niet, alleen slechte regenkleding’. Het weer is een gegeven. Aan het klimaatprobleem kunnen wij door ons gedrag iets doen door verstandige keuzes die onze persoonlijke carbon-footprint bepalen. Dat laatste even afgezien van betweters die menen dat wij mensen het klimaatprobleem niet veroorzaken.

Maar het weer kan je beter accepteren zoals het is:
“Ach, regen!”, regenjas en/of paraplu mee.
“Hee, de zon schijnt”, parasol en zonnebrand mee.
“Jee, het waait”, pet vastschroeven.

Of je neemt een ander perspectief in (dit heet modieus ‘reframing’):
“Regen?”, dat is goed voor de natuur.
“Droog”, is goed voor de oogst, zolang het maar niet te droog is.
“Wind”, dan wordt de lucht ververst en blijft de luchtvervuiling niet hangen.

Hoe jij je voelt bij een bepaald weertype, ligt niet aan het weer maar aan jouzelf.

Het meest effectieve perspectief is… de tijd. Als iets je dwars zit, en je wil gaan klagen, bedenk dan of het ‘probleem’ over 5 minuten nog relevant is, of over 50 minuten, 5 uur, 5 dagen, 5 weken 5 maanden of 5 jaar, laat staan 50 jaar. Vrijwel elk probleem wordt door de tijd gerelativeerd. En dan maakt het niet uit, of je je NU even druk maakt of niet. Maar als je rustig blijft dan leef je plezieriger en mogelijk langer.

Klagen is knagen

Voortdurend klagen knaagt aan je. Je geeft daarmee aan dat je niet tevreden bent. Wees als tegenhanger gewoon eens een keer tevreden. Neem je voor dat je je niet laat irriteren door het gedrag van anderen, met name in het verkeer. “Ach, ga jij maar voor, want achter mij zit je toch maar te kleven”. Je kan oordelen over anderen, “Goh wat een stresskip zeg!” of aannemen dat iemand problemen heeft “Scheidingtje zeker?, strebertje!, opgefokt!, aso!”, maar daar los je ook niets mee op.

Klagen geeft voortdurend negatieve gevoelens. Anderen beschouwen je daardoor als negatief of ongewoon kritisch. Met als gevolg dat anderen weer klagen over jou. Arrggghh! Waar houdt dat eindelijk eens op!

Ben je inhoudelijk ontevreden over situaties of specifiek gedrag? Klaag dan niet tegenover jezelf en anderen. Schrijf een bericht (brief/email) waarin je de basis van je ongenoegen en mogelijke oplossingen uitpluist. Ook al verstuur je de brief niet, het geeft je de gelegenheid om rustig na te denken over het onderwerp waar je ontevreden over bent. Het lucht meer op dan alleen maar kankeren. En de reflectie geeft je mogelijk creatieve en constructieve ideeën die je wel goed met anderen kan bespreken.

Bovendien is klagen vaak achterklap:
Je praat meestal over het gedrag van anderen zonder hen er mee te confronteren.
Je geeft de indruk een moraal-ridder te zijn, maar je bent gewoon een betweter. Dat laatste is iemand die alles beter weet, zoals Cliff Clavin in de tv-serie Cheers (heel lang geleden), maar die vaak onzin uitkraamde. Maar je beheerst maar zelden echt de feiten op een evenwichtige manier! Zeker weten… want ik kan het weten (niet dus)!
Als je klaagt (roddelt) over anderen, dan kan je de indruk wekken dat je dat ook doet over je gesprekspartner tegenover anderen. “Nee hoor, dat zou ik nooit over jou zeggen?” “Echt!? Waarom dan niet over mij en wel over die anderen?”
Het geeft je wellicht een gevoel van superioriteit, dat geen feitelijke basis heeft.

Probeer eens niet te klagen?

Probeer eens een uur of een dag of een week niet te klagen! Ongetwijfeld is dat in het begin net zo moeilijk als niet liegen in de film Liar, Liar met Jim Carrey. Maar als je de zaken die je irriteren langs je heen laat glijden als ‘niet belangrijk’ en ’moet ik mij daar nu druk over maken?’, dan leef je een stuk meer ontspannen.

Klaag niet alleen tegenover anderen, klaag ook niet tegen jezelf.
”Ach, ik heb het zo zwaar!” Nou, doe er dan wat aan. Verander je instelling of verander iets aan je leven. Soms zijn kleine aanpassingen al voldoende om een stuk positiever in het leven te staan.

Wie klaagt, die vraagt … om problemen.

PS: Zo, het lucht lekker op om in dit artikel even ouderwets te kankeren over al dat geklaag…

Zie ook KlaagvrijeMaandag.nl