
Het bijhouden van een journaal is een goede mentale discipline. Het geeft je rustpunten in je dag om na te denken over wat je gaat doen. Of om details vast te leggen over je activiteiten. En om terug te kijken op je dag. Je kan er aspiraties en verlangens in kwijt maar ook je angsten en zorgen.
Je journaal hoeft niet te beginnen met “Lief dagboek”, maar het mag natuurlijk wel. Jouw dagboek is een vertrouweling(e) die je alles kan vertellen. Een klankbord om hardop mee te denken en problemen met jezelf uit te praten. Het kan een intense uiting zijn van wat je bezighoudt. Dus berg je journaal goed op. Of deel onderdelen juist bewust met andere mensen.
Als je steeds weer schrijft over dezelfde dingen, dan besef je dat je er wat mee wilt doen. Dat het ‘gevoel’ een doel wordt. En als je doelen gaat formuleren en verder uitwerken, dan leg je de basis voor succes.
Uit onderzoek is gebleken dat doelen opschrijven een veel grotere kans geeft om die uit te laten komen dan alleen maar denken over doelen (wishful thinking). Denken en overdenken en erover blijven malen zet geen zoden aan de dijk. Schrijf je plannen op en leg de basis voor actie.
Er zijn diverse soorten journaals die apart gehouden kunnen worden of geïntegreerd. En met je eigen stijl. De vormgeving is ook een eigen keuze, met blanco pagina’s, lijntjes of ruitjes. A4 of A5. Tekst en tekeningen of zelfs als plakboek. Fysiek of digitaal, offline of online. Ieder wat wils.
Wel is gebleken dat het schrijven met de hand, pen/potlood en paper, je de meeste rust geeft. Geen technologie die je in de weg zit, maar fysiek contact met het medium.
Wanneer schrijven?
De ochtend is een goed moment om te schrijven over je intenties voor de komende dag. Het is goed als je daar tijd voor neemt, voor je aan werk en andere verplichtingen begint. Een kwartier tot een half uur voor jezelf geeft je rust en focus.
De avond is een moment, waarop je een oordeel over je dag kan vellen. Wat ging er goed, wat ging er slecht en wat kan beter. Vooral die laatste twee zijn belangrijk, als je niet met spijt terugkijkt, maar met een instelling van ‘fouten zijn feedback’. Met reflectie over oorzaken van dingen die beter gingen dan verwacht en zaken die niet uit de verf kwamen.
Gedurende de dag je journaal bijhouden heet interstitieel, gymin het Engels ‘interstitial’, tussen de bedrijven door. Daarmee gebruik je het journaal in feite als een logboek met notities over je werk en werkzaamheden. Onderzoekers gebruiken hun journaal in die vorm om het tot stand komen van intellectuele eigendommen te documenteren (t.b.v. patenten en zo).
Hoe vaak schrijven? Regelmaat is het beste! Door elke dag op vaste tijdstippen te schrijven kweek je een gewoonte. Na een bepaalde tijd kan je er niet meer buiten om die rustpunten in je dag te hebben.
Een dag overslaan en inhalen is geen probleem. Maar laat geen gaten vallen door meerdere dagen over te slaan want dan wordt het moeilijker om de draad weer op te pakken.
Hoeveel schrijven?
Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is. Het maakt niet zoveel uit of je een vaste pagina vol schrijft of 1 of 2 paragrafen. Vaste rubrieken of voor de vuist weg. Tekst, lijsten, tekeningen… alles kan en mag. Je persoonlijkheid mag je helemaal tot uiting brengen in jouw eigen journaal.
Een journaal schrijven is praten met jezelf. Hopelijk ga je door hardop te denken, beseffen wat belangrijk voor je is en waar je wat aan moet doen. Het kan je aanzetten tot actie, nadat je een aantal zaken meerdere malen doordacht hebt.
Inhoudelijke journalen
Aparte journalen of secties van een journaal over specifieke onderdelen zijn ook mogelijk.
Dankbaarheid

Een journaal paragraaf waarin je dankbaarheid toont voor zaken in je leven, is goed voor je. Even afstand van de waan van de dag om stil te staan bij de mooie dingen in het leven, maar soms ook kleine dingen zoals het kunnen geven of ontvangen van een attentie of een gunst.
Het advies is meestal om elke dag drie dingen te noteren waar je dankbaar voor mag zijn. Maar pas op dat het geen routine wordt, waar je dagelijks een paar standaard zaken invult. Daarom kan het beter zijn om bv. wekelijks dankbaarheid te tonen met 10 punten. Of een uitdaging om eens in de maand wel 100 dingen op te schrijven, waar je dankbaar voor mag zijn. En voel die dankbaarheid ook echt!
Registratie
Je kan ook dagelijks in je journaal vastleggen hoe je presteert met bepaalde zaken. Zoals:
- eten, wat, hoeveelheden, drinken, een calorieëntelling als je wilt, etc.
- slaap, bedtijd, kwaliteit slaap, hoe vroeg of vaak wakker, etc.
- beweging, wandelingen bv. tussen de middag, sport, oefeningen, etc.
- controlelijsten van bepaalde handelingen (checklists)
Brain dump
Je kan af en toe een nieuwe lijst maken van de zaken die je bezighouden of alle details en mogelijke acties op een bepaald gebied. Het is een methode om je onrustige geest (monkey mind) leeg te maken.
Op deze manier kan je ook met jezelf discussiëren over bepaalde zaken om je opties af te wegen. In plaats van tekst kan je ook tabellen in je journaal opnemen met de voor- en nadelen van beslissingen.
De zaken waar je anders steeds weer aan denkt (ronddraaiende lusjes in je geest), kan je zo op papier dumpen en later afwerken. Je maakt ruimte vrij in je hersenen voor nieuwe zaken en stopt de afleiding van zaken die nog aandacht vergen. Niet vergeten om de lijsten wel een keer af te werken, want anders krijg je weer lusjes over allerlei lijsten die je nooit afgehandeld hebt.
Verlangens en beperkingen
Ga eens terug naar verlangens die je had in je jeugd. Ga na wat er van terechtgekomen is. Probeer alsnog iets in te vullen dat je vroeger graag wilde doen. Niet zozeer als een bucketlist, maar om een droom van vroeger heel even te laten herleven.
En schrijf eens over leuke activiteiten die je op korte termijn eens wil doen. Wat gaan we deze maand en in dit jaargetijde eens doen, alleen of met de familie of met vrienden.
Ga met jezelf eens in discussie over de zaken die je afremmen. Wat beperkt je in je vrijheid van handelen? Of beter nog wat denk je dat voor jou beperkingen zijn. Relativeer die beperkingen en buig ze om naar mogelijkheden en kansen. En laat geen kansen onbenut om jezelf te verbeteren.
Doelen en planning
Je journaal is ook een plaats van reflectie. Je weet wat je eerder gepland hebt, wat er goed of fout is gegaan en welke alternatieve aanpakken je wilt proberen. Het is de aangewezen plaats om tijdens een wekelijkse of maandelijkse evaluatie hardop na te denken over hoe je effectiever kan functioneren.
Het afwegen van alle factoren van kansen, als die zich voordoen, is ook iets dat je goed in je journaal kan opnemen. In plaats van of voor/na een gesprek met een vertrouwenspersoon.
Ideeënmachine
James Altucher geeft het advies om je ‘Idea Muscle’ te trainen. Elke dag geef je 10 oplossingen voor een specifiek probleem als uitdaging aan je hersenen om snel opties te genereren. Na een paar maanden merk je dat je creatiever bent in het vinden van oplossingen.
Claudia Altucher, de vrouw van James, heeft een boekje geschreven met 180 idee uitdagingen als training voor een half jaar. Warm aanbevolen. Maar je kan ook zelf eens in de week een lijst maken met vragen om in de komende 6-7 dagen ideeën over te genereren.
Morning Pages
Een uitgebreide vorm van journaal schrijven zijn de ‘Morning Pages’ van Julia Cameron. Direct na het opstaan schrijf je drie pagina’s tekst (A4 of 6 bladzijden A5 in een schrift of notitieboek) over wat er op dat moment in je opkomt. Het liefst met pen en papier en in alle rust.
Wat je schrijft is meestal een stroom van gedachten, of een analyse van wat je op dat moment bezighoudt. Je leest het zelden na, want het komt uit je bewustzijn en de activiteit van het schrijven en formuleren van gedachten kan verhelderend werken.
Hoe te schrijven?

Schrijven in een journaal of dagboek is een gesprek met jezelf. Het is hardop denken. Desgewenst met schetsen en diagrammen waarmee je de structuur van iets kan weergeven op een manier die met tekst minder inzichtelijk is.
Meestal schrijf je ontspannen en niet kritisch. Het is niet bedoeld voor het nageslacht, tenzij je de intentie hebt om je journaal ooit als memoires uit te geven. Beroemde personen hebben journalen achtergelaten die een verhelderend inzicht in hun denken en beweegredenen geven. Zo is soms te zien dat de strak geformuleerde zienswijze van iemand met vallen en opstaan en tal van onzekerheden tot stand is gekomen. Dat kan jij ook doen om je te helpen beslissingen te maken.
Je kan ook snel schrijven om blokkades weg te werken. Gooi gewoon alles er even uit. Dit is de essentie van de brain dump met lijsten of analyses over de zaken die je bezig houden.
Je kan in je journaal ook afreageren en relativeren. Een scheldpartij op iemand kan je nuanceren met het opschrijven van de redenen, waarom de tegenpartij mogelijk een voor jouw vervelende actie heeft ondernomen. Door te overwegen hoe anderen tot hun acties komen, kom je tot inzicht hoe (en of) je tegengas kan geven.
Het overwegen van wat je prioriteit wil geven en waarom kan ook in een journaal opgenomen worden. In tweede instantie neem je de resulterende actiepunten in je planning over.
In je journaal kan je ook makkelijk terug te vinden codes gebruiken zoals:
- ‘[A]’ voor een acties; de follow-up is heel belangrijk, zonder actie geen resultaat
- ‘[P]’ voor planning; opnemen in je agenda
- ‘[R]’ voor research; later uitzoeken
- ‘[B]’ voor boekhouding (of boodschappen, vergeet de melk niet!)
- etc.
Vormgeving en gereedschap
Je kan een handgeschreven journaal gebruiken of digitaal. In de praktijk is een combinatie van beide vormen vaak aan de orde. Bv. de ochtend en avond handmatig en gedurende de dag notities digitaal.
Je kan alle informatie achter elkaar chronologisch verwerken. Of in een notitieboek de vaste informatie (zoals over gewoontes) achterin opnemen.
Of je kan een apart notitieboek gebruiken voor je journaal en een aparte voor aantekeningen (tijdens lezen en studie).
Een losbladig systeem kan handig zijn om notities over bepaalde onderwerpen te groeperen en desgewenst te reorganiseren.
Voor digitale oplossingen heeft iedereen zijn voorkeuren, maar er zijn meer gespecialiseerde programma’s dan algemene oplossingen met de flexibiliteit van papier. De meeste dagboekprogramma’s proberen een interface zonder afleiding te bieden. Er zijn dan ook weinig eisen aan de vormgeving, het is voor jezelf. ToDo programma’s lenen zich niet voor het bijhouden van een journaal. Sommige outliners (puntenlijsten met tekst) kunnen voor een deel aan de behoefte voldoen.
Bullet journal

Het Bullet Journal is een pen en papier aanpak die uitgaat van lijsten met punten (bullets). Het is oneindig flexibel maar vereist veel discipline en het nodige schrijfwerk.
Geen batterijen nodig, maar als je pen leeg is of het dagboek vol is, dan val je even stil. Ook geen backup tenzij je regelmatig met je smartphone een foto maakt van de bijgewerkte pagina’s.
Journaal en Persoonlijke Systeem
Het principe van een Persoonlijk Systeem is elders op deze site besproken. Het PS bestaat uit je gewoontes en de manier waarop je grip houdt op je activiteiten. De organisatie van de informatie die je activiteit drijft en leidt is fundamenteel voor je Persoonlijke Groei.
Waarom een PS? Omdat je veel nieuwe informatie binnenkrijgt en omdat je manier van denken en handelen aan het veranderen is. De kwaliteit en consistentie van je PS bepaalt de mate waarin je nieuwe kennis en gewoonten kan integreren. Zonder enige structuur verlies je op een gegeven moment het overzicht.
Moet ik dan perse een PS hebben? Je hebt er al één! Wat je nu doet en hoe je gegevens en gedrag bijhoudt is jouw PS. Als je niets vastlegt, dan zit je PS in je hoofd en alle ballen in de lucht houden lukt je op een gegeven moment niet meer. Papier of een digitale oplossing heeft een beter geheugen.
PS rubrieken
In je journaal, of verbonden eraan, kan je bv. bijhouden:
- Doelstellingen, ideeën, projecten, etc.
- Registratie van gewoontes; tijdens het aanleren
- Ochtend- en avondroutines (habit stacks)
- Je voortgang op de diverse gebieden (mentaal, fysiek, sociaal, spiritueel) en eventuele accountability afspraken
- Welke boeken je hebt gelezen en welke indruk ze op je hebben gemaakt (evt. notities). En welke boeken je nog wil lezen.
- etc.
Hiermee groeit je journaal uit tot een logboek van je leven, waarin je bijhoudt wat je bezighoudt en wat je doet. Dat kan heel gedetailleerd of heel kort en is sterk afhankelijk van de persoonlijke behoefte om je gedachten en gevoelens uit te drukken. Vooral extraverte mensen hebben meer de behoefte om dat soort dingen met anderen te bespreken, maar voor introverten is een journaal en een PS een goede manier om zaken zelf te verwerken en wellicht daarna eens met hechte vrienden te bespreken.
Digitale persoonlijke systemen falen vaak door teveel complexiteit en overdaad aan functies. Ook de ooit populaire Personal Information Managers (PIM) schieten op veel punten tekort qua flexibiliteit. Ze kunnen veel, maar het is zelden mogelijk om ze in te richten naar onze persoonlijke voordelen, terwijl dat voor een Persoonlijk Systeem toch wel een vereiste zou moeten zijn.
Conclusie
Een journaal bijhouden is zeker aan te raden. Ook al schrijf je normaal niet veel meer dan een boodschappenbriefje, je kan aan de slag met een eigen dagboek als een uiting van wat je bezighoudt. Vooral als je geen andere uitlaatklep hebt, dan is een journaal een heel gezonde manier van verwerken.
Schrijven over je verlangens en je doelen is de eerste stap om je doelen te verwezenlijken. Begin klein met een paar eenvoudige zaken in de ochtend en wat notities in de avond en bouw het uit tot een gesprek met jezelf waar je wat aan hebt.
Helderheid krijgen over waarom bepaalde zaken belangrijk voor je zijn, kan heel cruciaal zijn voor je persoonlijke groei. Het geeft je een richting en dat kan nog veel belangrijker zijn dan de motivatie die door omstandigheden kan variëren.