Je bent altijd 100% verantwoordelijk, ook voor ‘onbewust’ gedrag

Leestijd: 4 minuten

Excuses maken is makkelijk, verantwoordelijkheid nemen is moeilijk maar duurzaam.

Recent gelezen in een column over het onderwerp ‘Zelf sabotage’: “Ons onderbewustzijn stuurt voor 95% ons gedrag aan“. Dat is schokkend, maar ongetwijfeld klopt dat neurologisch en psychologisch. Vervolgens werd de conclusie getrokken “dat wij daarom maar voor 5% verantwoordelijk zijn voor ons gedrag“.

FOUT!!! Excuses voor de schreeuwerige hoofdletters, maar deze conclusie is zo FOUT als het maar kan!

Ook als je onderbewuste problemen veroorzaakt, dan is dat grotendeels gedreven door jouw overtuigingen en je instelling. Over onbewuste reacties heb je minder controle, hoewel je altijd de consequenties van je handelen of nalaten kan afwegen.

Je onderliggende overtuigingen zoals “ik kan dat wel of niet”, kan je zelf (besluiten te) sturen en verbeteren. Wij zijn geen opwindspeeltjes die alleen een vast programma doorlopen, maar zelfbewuste wezens… die best wat meer zelfbewust en verantwoordelijk mogen zijn!

Geen verantwoordelijkheid nemen is onverantwoordelijk

De SEALS – gespecialiseerde elitetroepen van de Amerikaanse marine – hebben als principe dat ze altijd de verantwoordelijkheid nemen voor de uitvoering van hun opdrachten. Hierdoor is wat er mis gaat nooit een reden om verantwoordelijkheid af te wijzen.

Bv.: Er gaat iets mis door onvoorziene weersomstandigheden. Wat is dan je reactie? Een smoes of excuus of een argument? Of zeg (en denk) je, “Sorry! Mijn fout!”. Ook al benoem je een aantal redenen, dan is dat nog geen ontkenning van je verantwoordelijkheid.

Niet letten op omstandigheden is onverantwoordelijk. Soms is de schade beperkt, maar met een onverschillige instelling kunnen er soms mensenlevens op het spel staan. Door geen verantwoordelijkheid te nemen en gezond verstand te gebruiken voor consequenties, ben je onverantwoord bezig en zien anderen je niet als betrouwbaar.

Doe waarvoor je staat!

• Wat geven je waarden je in? Weglopen als er iets mis gaat of excuses aanbieden en de situatie aanpakken? Waar sta jij als mens voor?
• Sta je voor je afspraken of haal je je schouders op als je een toezegging niet nakwam? Hoe denk je in beide gevallen over jezelf? Dat laatste oordeel is nog belangrijker dan het oordeel van andere mensen, waar jij alleen iets aan kan doen door je instelling en je gedrag.
• Is je doel in het leven om allereerst om je eigen hachje te denken of betrouwbaar te zijn?
• Welke kwaliteiten waardeer je in anderen? Toon die zelf ook!
• Het gezegde is: “Fouten maken is menselijk, vergeven is goddelijk!” Oorspronkelijk: “To err is human, to forgive is divine!”.

Gebruik je keuze hoe je met omstandigheden omgaat in je voordeel

• De omstandigheden heb je zelden goed onder controle. Maar je hebt wel het vermogen om keuzes te maken hoe je met die omstandigheden omgaat.
• “Shit happens, deal with it!”. Een lekke band (alweer) is geen reden om te tieren en tegen de band te schoppen. Rustig de mensen die op je wachten informeren is de eerste prioriteit en vervolgens actie ondernemen om de situatie te verhelpen zo goed als dat kan.
• Mensen of dingen zijn niet de reden dat jij je geduld verliest, dat ben je zelf. Je hebt altijd de keuze in het interval tussen de trigger en je respons. Reageren is vaak re-ageren, een instinctief afzetten tegen de situatie. Vaak is dat weinig effectief.

Hoe je verantwoordelijkheid kan kiezen

• “Ik ben vanavond de Bob” en dus drink je geen alcohol en maak je er een gezellige – en veilige – avond van.
  Samen uit, samen thuis.
• “Ik zorg voor de voorbereiding” en je maakt dat waar door de noodzakelijke zaken te regelen.
  Maar vraag ook op tijd om hulp als dat nodig is voor het resultaat.
• Je bewust zijn van consequenties is een goede aanpak. Het resultaat is niet alleen het gevolg van je inzet maar ook je zorg voor eventuele obstakels.

Concept: Oefen radicale verantwoordelijkheid

• Maak je een afspraak met iemand en diegene laat je zitten, dan kan je dat de ander verwijten of je kan toegeven dat je de afspraak had moeten opvolgen met een herinnering.
• “Dit ga ik of gaan wij oplossen en voorkomen!”. De schuldvraag is minder belangrijk dan het actuele probleem.
• Een zondebok kiezen is makkelijk maar een negatief oordeel. Mensen die menselijke fouten maken doen dat meestal binnen een groep die ze ook kan helpen om herhaling te voorkomen en samen de situatie op te lossen. Je faalt alleen of je overwint samen!
• Verliezen – bv. in de sport – is een uitdagende gelegenheid om te bestuderen wat de tegenstander beter heeft gedaan of waar jij en je team hun prestaties kunnen verbeteren. Je wint of je leert. Echt verliezen is opgeven omdat je niets hebt geleerd.

Wie wil samenwerken met mensen die geen verantwoordelijkheid nemen?

• Mensen die verantwoordelijkheid nemen regelen doorgaans hun zaakjes beter. Voorkomen is beter dan genezen.
• Wil jij degene zijn waarvan anderen zeggen, “Je kan niet op hem of haar vertrouwen.”?
• Wil jij samenwerken met anderen waarvan jij het voorgaande wil zeggen?
• Maar samenwerken is ook samen kijken naar wat er mis ging en de ander helpen. Klagen en verwijten maken, zet geen zoden aan de dijk.

Probeer dit eens

1. Leg allereerst verantwoording af aan jezelf en desgewenst aan de bron van je spirituele overtuigingen.
2. Dan aan de mensen die afhankelijk van je zijn.
3. Als laatste aan degenen die leiding geven aan jouw activiteiten en jouw inzet beoordelen.