Negatieve emoties kunnen je dag behoorlijk verzieken. Ongenoegen, oordelen over anderen, hebzucht, frustratie, etc. Iedereen heeft er wel eens last van en velen lijden er constant onder. Het ergste is echter dat we het onszelf aandoen!
Op elk moment hebben we de keuze om wat er rond ons gebeurt, te laten voor wat het is en niet te reageren. We kunnen de emotie die iets oproept wel herkennen, maar we reageren niet meer als een stier op een rode lap.
De boosheid die we voelen bij het zien van onrecht is niet het onrecht zelf maar onze interpretatie en de reactie. Het is onze verantwoordelijkheid om ons niet over te geven aan de opkomende emotie. Die verantwoordelijkheid kunnen we nemen in de ruimte – soms maar een paar milliseconden – tussen de gebeurtenis en onze reactie.
Herken de emotie, maar wees je ervan bewust dat er een verschil is tussen de gebeurtenis (soms maar een korte herinnering) en onze reactie.
Filosofie
Een gezonde filosofische benadering is dat het zinloos is om emotie een rol te laten spelen, wanneer wij de situatie niet beheersen. Uiteindelijk hebben wij alleen controle over wat wij denken en hoe wij de waargenomen realiteit interpreteren. Zelfs over je eigen lichaam heb je maar beperkte beheersing… HATSJOE!.. sorry!
Als je emoties die opkomen de vrije teugel geeft, dan komen er allerlei neurotransmitters en andere stofjes in je hersenen vrij. In veel gevallen versterken die elkaar en geven aanleiding tot een reactie, die in geen verhouding staat tot hetgeen er feitelijk gebeurt.
Stress maakt je ziek
Die cascade aan semi-automatische processen kan op den duur schadelijk zijn voor je gezondheid. Door de herhaaldelijke overprikkeling krijg je stress, word je doodmoe en slaap je meestal slecht. Stress is op die manier een sluipmoordenaar.
Stephen Covey noemt negatieve emoties in zijn boek ‘The 8th Habit’ zelfs emotionele ‘kankers’. Het zijn processen die je van binnenuit opvreten en verteren, als je ze niet onder controle krijgt. Hij noemt 5 emoties die veel te vaak voorkomen en die volgens hem de meest schadelijke zijn.
Vergif #1- Kritiseren
“Hij is dom, zij is onnozel, dat kan (ik) beter, die mensen zijn niet te vertrouwen, zij heeft succes (vast niet op een eerlijke manier)” en ga maar zo door. De hele dag door genereren we een doorlopende stroom aan oordelen over andere mensen en zelfs dingen (via de ontwerpers ervan). We weten kennelijk alles beter en kunnen alles sneller en slimmer doen dan iemand anders. Helaas meestal alleen in onze eigen gedachten.
Is het onschuldig? Nee, want je zet anderen weg op een botte manier en ontzegt ze alle waarde door op één of meer slakken zout te leggen. Als mensen zoiets over jou zeggen – meestal denken ze het alleen maar en houden wijselijk hun mond – dan ben je waarschijnlijk diep gegriefd.
En het typisch Nederlandse gekanker? Ja, soms… we kunnen een knap sacherijnig volkje zijn. Maar sommige ‘kritiek’ gaat richting racisme en veroordeling van groepen mensen zonder enige aandacht voor het individu. En wil je daar aan mee doen of veel omgaan met mensen die steeds maar kritiek hebben?
Wat is het alternatief? Beperk je tot opbouwende kritiek. “Wow, mooi hoor… en met dit of dat wordt het misschien nog mooier.” Zeg vooral “en met…” en niet “maar dat…” want door het woordje “maar” hoort men alleen, wat er na komt en is direct weer vergeten, wat er voor zat.
“Goh, is dat je eerste poging. Leuk hoor, je had mijn eerste versie eens moeten zien. Weet je wat voor mij goed werkt?”
Het is helemaal niet moeilijk om anderen een welgemeend compliment te geven. En is het resultaat niet geweldig – zoals de eerste frutsel van je kind – dan kan je altijd nog zeggen “Zo, jij hebt je best gedaan!”.
Vergif #2 – Klagen
Klagen is zo mogelijk nog Nederlandser dan kritiek. “Oh, verschrikkelijk dat weer”. Of het is te warm of het is te koud, het is akelig windstil of het waait te hard. Maar ‘goed’ is het zelden of nooit.
“Vroeger was alles beter!”. Nee hoor, we mogen met de meeste dingen helemaal niet klagen en hebben het in de meeste opzichten nog nooit zo goed gehad.
“Je doet ook nooit iets voor mij!” is een klassiek geklaag. De oplossing is eenvoudig, ‘Vraag er eens om’, gewoon op een vriendelijke manier. “Je zou me heel gelukkig maken als je zaterdagavond de vaat voor me doet, als ik moe ben van schoonmaken rond het huis.” Dat klinkt heel anders en zeker, als je hem tijdens die vraag over zijn bolletje aait. In dat laatste geval schep je natuurlijk wel verwachtingen…
Klagen is een verwijt dat de realiteit niet overeenkomt met jouw verwachtingen. Stel de realiteit bij of je verwachtingen! In de meeste gevallen zal de tweede optie de meest eenvoudige zijn. Hoewel… Adam Savage van Mythbusters was bekend om zijn uitspraak “I reject your reality and substitute my own”. Oftewel, ik zie de wereld anders dan jij, dus “lekker puh!”.
Schaarste versus overvloed
Als je bereid bent om de wereld te zien als een halfvol glas in plaats als een half leeg glas,
dan accepteer je wat je krijgt heel anders. Het is een kwestie van kijken naar de wereld als een bedreigende omgeving waar alles schaars is of als een veilige omgeving met een potentiële rijkdom aan ervaringen en dingen.
Het alternatief voor klagen is om de dingen die je niet kan veranderen te accepteren. Als het regent dan zet je een paraplu op en schijnt de zon te fel en verbrand je snel dan zet je een parasol op en gebruikt zonnebrandcrème.
Niet klagen en zeuren, shit happens, deal with it!
Vergif #3 – Vergelijken
Vergelijken wat jij hebt met wat anderen hebben is een bron van negatieve emoties die je gevoel van geluk sterk kan beïnvloeden. Eigenschappen en bezittingen vergelijken is appels en peren vergelijken en verarmt je ervaring.
Geluk is niet iets wat je krijgt ‘aan het einde van de regenboog’. Je kan het ook niet claimen. Maar je kan wel op elk moment besluiten dat je tevreden bent met wat je hebt! Je hebt het geluk van een warm huis, wat je een bevoorrecht persoon maakt (ook in Nederland!). Je hebt toegang tot goede medische zorg en informatie. Je kan meer boeken lezen in de bibliotheek dan je in een mensenleven uit kan lezen en meer lezen op internet dan goed voor je is. Je hoeft geen honger of dorst te lijden. En ga zo maar door.
Dat andere mensen meer of minder hebben dan jij is een feit. Maar ontleen er geen gevoel van ongeluk aan, of andersom een gevoel van ‘beter’ te zijn, omdat jij wat meer hebt dan een ander. Vergelijken maakt ongelukkig. Hebzucht is een nare eigenschap die jou een onprettig persoon maakt, ook al zal je dat zelf niet direct zo ervaren.
In plaats van te vergelijken kan je uitgaan van je gevoel van eigenwaarde. Degene die jij als persoon bent met je goede kwaliteiten, behoef je niet te vergelijken met anderen. Jij bent wie je bent en als je jezelf wilt verbeteren, dan moet je daar aan werken. Heb het ervoor over om een beter mensen te worden en te zijn. Vraag je niet steeds af, hoe je beter kan zijn, doe het gewoon. Je weet in de meeste gevallen best, wat de keuzes zijn zonder naar anderen te kijken.
Vergif #4 – Competitie
Competitie in de zin van ‘verslaan’ of ‘overwinnen’ is niet de beste expressie van jezelf. De sporter die een goede prestatie levert, kan daarmee anderen motiveren. De betere zijn is geen kwestie van de andere wegzetten, maar het is vooral een overwinning op jezelf door het beste uit jezelf te halen. Als je goed presteert, dan win jij, ook al verlies je een wedstrijd. Je krijgt de kans om te groeien door je te meten aan anderen. In de voorgaande sectie is gewezen op het gevaar van vergelijken. Je bent geen mindere persoon, als je een potje voetbal vandaag niet kan winnen.
Competitie kan vaak een gelegenheid zijn om samen te werken in teamsporten. Als team zet je dan de beste prestatie neer die je samen kan leveren. En als die prestatie beter is dan de tegenstander, dan mag je trots zijn op jou cluppie. De tegenpartij krijgt een les in wat zij minder goed deden dan jouw team en krijgen de volgende keer de kans om optimaal te presteren.
Win-Win?
In termen van competitie, in sport en in het zakenleven, kan je het zien als zero-sum (ik win en jij verliest) of als win-win (we winnen beiden in ervaring en kunnen beiden onze kansen verbeteren). Als een concurrent een mooi resultaat behaalt, dan mag je daar best een compliment voor geven. Als je bestudeert, hoe dat resultaat is bereikt, dan kan jij daar ook beter van worden.
Als je probeert om steeds je potentieel wat beter te benutten en de lat steeds wat hoger te leggen, dan geeft competitie je een stimulans. Talent is een beperkte factor voor succes, toewijding en inzet geven doorgaans betere resultaten.
Vergif #5 – Twisten/wedijveren
Ongein is leuk maar elkaar de voet dwars zetten, of het licht niet in de ogen gunnen, is een slechte manier om met elkaar om te gaan. Steeds weer cynisch of sarcastisch zijn over anderen maakt geen aantrekkelijke persoon van jou, een zuurpruim, ook al probeer je het als ‘humor’ te brengen.
Het leven is geen constante strijd maar een reeks uitdagingen. Ook al streef je een gelijk doel na, dan kan je nog uitgaan van het principe van overvloed in plaats van schaarste. Door creatief te handelen schep je mogelijkheden zonder anderen onderuit te halen. Verhoog de waarde die je levert, in plaats van de prestatie van de ander naar beneden te halen.
Ga leuk met elkaar om en gun anderen hun succes. Dat zal je eerder gelukkig maken, dan steeds weer met anderen in de clinch te gaan. Waar twee honden vechten om een been, gaat de derde ermee heen!
Het alternatief van frictie is elkaar ondersteunen. Je kan groot genoeg zijn door een concurrent eens te helpen wanneer die in een moeilijke positie zit. Uiteindelijk kan je met respect voor elkaar naast elkaar bestaan, of elkaar zelfs aanvullen.
Conclusie
Er zijn veel manieren om negatief in het leven te staan, maar nog meer manieren om negatief gedrag om te buigen naar een positieve instelling. Overvloed en mogelijkheden zien stimuleert en inspireert veel meer, dan piekeren over schaarste. Tegenslag is een uitdaging, om je aan te zetten, om beter te presteren zonder negatieve emoties.
Samenwerken en ‘laten leven’ leidt tot win-win en minder stress. Steun en stimuleer elkaar in plaats van alleen te prikkelen en te irriteren. Door de beste waarde te leveren die je neer kan zetten, wint uiteindelijk iedereen.
Laat je leven niet regeren door negatieve emoties. Geef mensen in je omgeving die zich eraan schuldig maken, op een positieve manier tegengas. En willen ze niet veranderen, beperk dan het contact om niet besmet te worden door hun vergif.
