Leestijd: 7 minuten

In moeilijke of uitdagende omstandigheden heb je de keuze tussen overleven of floreren. Bij het eerste vecht je voor je leven, althans zo voelt het aan. In een enkel geval wordt je zo overweldigd dat je alleen kan proberen te overleven. Maar vaak geven wij het te snel op terwijl het alleen een pittige uitdaging is.

Proberen te floreren is een heel andere mindset. Je ziet de uitdaging als een gelegenheid om te groeien. Daardoor geloof je ook in je vermogen om problemen te overwinnen. Het vergt de moed om mogelijkheden te zien en te gebruiken waar survivors alleen problemen zien. Het vereist een open mindset en creativiteit.

Waarom alleen Overleven als Floreren een optie is?

Er zijn altijd twee of meer benaderingen voor elke situatie. Ervaring en (geleende) wijsheid geven je hints over de beste strategie.

‘Floreren’ is genieten van optimaal welzijn, opbloeien en het beste uit jezelf halen. Niet uit perfectionisme, maar vanuit de instelling dat je wil gedijen onder de omstandigheden. Door te floreren kan je aanwezig en zinvol zijn voor anderen en met name je intieme kring (partner, familie & goede vrienden).

Alleen proberen te ‘overleven’ is je hoofd als een schildpad intrekken en te kiezen voor veiligheid. Het is de slachtoffer rol. Je verstopt je waar je zit en verroert je niet. Dat is de slechtste benadering!

Een uitdaging is geen bedreiging

Weinig moderne uitdagingen zijn echt bedreigend, afgezien van acute problemen met de gezondheid. Erken de situatie of het probleem en leer van de druk die het op je uitoefent. Leren hoe het niet moet is ook winst, maar alleen als je de lessen kan toepassen en later kan slagen.

Er gebeurt iets dat onvoorzien is. Wat doe je? Gedraag je jezelf als een slachtoffer of neem je de gelegenheid om via het obstakel tot een betere oplossing te komen.

Als er iets je plannen doorkruist, ageer je dan tegen de verandering? Of zoek je naar manieren om de situatie om te buigen in je voordeel. Onderneem je actie om betere resultaten mogelijk te maken?

Vergelijk overleven met proberen om niet te verdrinken. Leren zwemmen is uiteindelijk floreren (als een vis in het water). Een reddingsvest is vragen om concrete hulp of ervaren advies! Veiligheden inbouwen is niet onverstandig als de omstandigheden een te grote uitdaging voor je capaciteiten zijn.

Angst voor tegenslagen is een slechte leermeester

Ongeacht de omstandigheden wil je graag slagen. Dat vereist het nemen van risico’s, zowel privé als zakelijk. Met beide partners neem je in eerste instantie een risico. Uiteindelijk weet je of het de moeite waard is. Niet geschoten, altijd mis!

Bang zijn voor het maken van verkeerde keuzes beperkt je. Ga uit van mogelijkheden en een positieve instelling. Vraag je partner of die daarin mee kan gaan.

Overleven is uitgaan van schaarste, het beste maken van beperkte middelen. Maar daardoor kan je veel van de mogelijke oplossingen over het hoofd zien. Het is een voorbeeld van een gesloten instelling.

Floreren is uitgaan van overvloed, beperkingen omzetten in overschot
Leren van mislukkingen, het erkennen van je eigen fouten, is het meest positieve dat je met een negatief resultaat kan doen.

Elk nadeel heeft zijn voordeel en ook andersom.
Johan Cruijff

Met een constructieve en positieve mindset kan je mogelijkheden beter benutten. Draai het probleem om van verliezen naar leren en verbeteren.

Wat kan je doen om te floreren?

Als je wilt floreren in plaats van overleven, sta dan open – willen en kunnen zien – voor allerlei mogelijkheden. Experimenteer (soms voorzichtig) en sta open voor nieuwe ervaringen.

• Definieer allereerst wat floreren voor je betekent. Waar richt je je op? Niet alleen ‘meer’, maar vooral een betere waarde. Verdieping of verbreding. Meer dimensies.

• Richt je op de deugden (goede gewoontes) die passen bij je waarden. Een leven gebaseerd op waarden verbetert je kans op floreren.

• Neem regelmatig de tijd om na te denken over je doelen en de betekenis van je leven. Een korte dagelijkse overdenking zorgt voor focus hierop. Wekelijks kan je dieper nadenken en reflecteren over de waarde van je bijdrage. Welke waardevolle bijdrage kan je leveren aan anderen? Hint: toon betrokkenheid en interesse!

• Zoek naar stimulering van je geest, en niet met ‘geestverruimers!’. Niet alleen met zinvolle informatie maar ook met leuke gedeelde (!) ervaringen die je plezier en goede herinneringen geven.

• Investeer in relaties. Verzamel niet alleen ‘likes’ en ‘volgers’, maar ga inhoudelijke discussies aan met anderen. Toon de compassie met het welzijn van anderen die je graag zelf wil ontvangen. Geef om anderen om betrokken te zijn, niet om er iets voor terug te krijgen.

• Kom in beweging, letterlijk en figuurlijk. Wees niet alleen mentaal actief, maar ook fysiek, binnen je mogelijkheden. Vooral samen met anderen geeft het een extra dimensie aan je leven.

Deze stappen en andere kunnen je stimuleren om te floreren in plaats van (passief) te overleven.

Een open mindset en een goed voorbeeld

Bij een gesloten mindset heb je weinig of geen vertrouwen in je vermogen om te veranderen. Je ziet aanleg als een vast gegeven en dan ligt overleven voor de hand als de instinctieve benadering. Mensen met een open mindset gaan ervan uit dat ze zich kunnen ontwikkelen bij uitdagingen. Dat is wat anders dan een rotsvast zelfvertrouwen. Wanneer je denkt “ik wil/kan het leren” dan geef je jezelf een kans zonder arrogant te zijn.

Iemand die mentaal aan het ‘verdrinken’ is, kan letterlijk het hoofd niet meer boven water houden. Een coach of therapeut kan hem/haar op het droge sleuren. Dat helpt op de korte termijn. Maar het is beter om iemand te leren zwemmen dan steeds weer te ‘redden’. Dit is vaak de valkuil van eindeloze therapie.

Hetzelfde principe is te vinden in de Open en de Gesloten instelling.

Wanneer mensen de hoop verloren hebben om te kunnen veranderen, dan rest alleen overleven. Ze blijven vastzitten in het moeras van hun eigen problemen en overleven lijkt de enige optie. Ze zijn moedeloos, uit balans en slachtoffer van wat Seligman learned helplessness noemt.

Met een open mindset, zie je mogelijkheden en potentieel om er uit te komen. Je probeert wat uit en leert van tegenslagen. Zo groei je tot iemand die kan floreren in plaats van alleen te overleven. Je hebt geleerd om je evenwicht steeds weer te herstellen – door dynamisch te balanceren – en zo floreren mogelijk te maken. Op den duur voelt dat net zo natuurlijk aan als fietsen.

Je mindset veranderen

Je mindset veranderen van Gesloten naar Open, van Slachtoffer naar Floreren is een proces, geen kwestie van een knop omzetten.

• Van gesloten naar open: Denk na waarom je reactie ‘Overleven’ is in moeilijke situaties. Het kan angst voor falen zijn (nog meer verliezen) of angst voor succes (extra verantwoordelijkheden). In beide gevallen voel je stress en ongemak over hoe de situatie zich kan ontwikkelen.

• Herkader (‘reframe’) het naar een uitdaging waar je van kan leren. Wat er gebeurt blijft onprettig, maar het is je reactie/respons die bepaalt of je mogelijkheden ziet of alleen problemen. Het overgrote deel van wat ons overkomt, is niet levensbedreigend, vaker alleen een bedreiging voor je ego of je mentale evenwicht.

• Bepaal wat ‘Floreren’ voor jou kan betekenen. Niet alleen wat succes is gegeven je momentele situatie, maar welke invloed het kan hebben op je groei en welzijn. Wat betekent het voor je karakter als je van een lastig probleem een overwinning kan maken.

• Positioneer een probleem als een tijdelijke situatie en gebruik obstakels om oplossingen te zoeken. Hoe lang speelt de situatie al? Wat had je er aan kunnen doen (vraag advies). Welke invloed gaat het hebben op de toekomst, is het volgende week, maand, jaar nog een probleem. Hoe kan je er een draai aan geven om er nog meer uit te halen dan er oorspronkelijk al in zat.

• Niet alleen harder werken, ook niet ‘slimmer’ maar de kwaliteit van je werk (en bijdrage buiten je werk) en de waarde ervan voor anderen verhogen. Soms zit hem dat in kleine dingen! Praat er met anderen over en kies zelf een benadering die duurzaam bij je past.

• Evalueer regelmatig wat er mis ging, feitelijk zonder jezelf te veroordelen. Wat kan beter, wat geeft meer waarde en een prijs die goed op die waarde is afgestemd? En denk ook na over wat er goed ging, en wat nog beter kan.

Meerdere dimensies van floreren

Jezelf aanpassen om te overleven in een zieke maatschappij is niet iets om trots op te zijn. Dat is een dwangbuis aantrekken die je beperkt. Het zorgt ervoor dat je conformeert en houdt je onder controle.

Je kan in sommige aspecten in je leven floreren, terwijl je in anderen aan het overleven bent.
Bv. met je werk (zie hieronder), je relatie (partner/gezin), contacten met je kringen, je financiële- en je woonsituatie, gezondheid, etc.
Ga na wat en in welke omstandigheden het verschil maakt.

We are more often frightened than hurt; and we suffer more in imagination than in reality.
Seneca

Floreren op je werk?

Bevalt je werk je niet en voelt het als overleven? Doe er dan wat aan!
Ander werk zoeken lijkt een optie. In het begin van je loopbaan gaat dat soms makkelijker. Maar gooi het kind niet met het badwater weg. Met dezelfde instelling neem je sommige problemen mee naar een nieuwe baan!

Ga eerst na wat je bevalt aan je werk. En vooral welke bijdrage je daar zelf aan kan leveren! En daarna wat je tegenstaat, met dezelfde overweging van je rol daarin.

• Overweeg de elementen van de Self Determination Theory: je gevoel van vrijheid en zelfbeschikking.
  • Je autonomie om zelf je werk in te kunnen delen wordt bepaald door de stijl van je manager (zoals micro-management) of de organisatie (strakke richtlijnen).
  • Je competentie bepaalt meestal je vrijheid, dus verbeter jezelf.
  • Je betrokkenheid bij het werk, de organisatie en je collega’s bepaalt je gevoel van zingeving.

• Bevalt het soort werk je niet? Kijk naar opties binnen de organisatie om over te stappen. Heb je kennis of vaardigheden nodig, vraag er dan om of investeer een (klein) deel van je privé tijd om jezelf te ontwikkelen. Heb je dat laatste er niet voor over, wie is dan het probleem!?

• Zijn je collega’s niet bijzonder prettig, ligt dat misschien ook een beetje aan jezelf? Dit is geen schuldvraag, maar het gezegde is nu eenmaal: “Wie goed doet, goed ontmoet”. Begroet een ‘lastige’ collega eens met een glimlach in plaats van een frons. Vraag ze – belangstellend – eens om persoonlijke omstandigheden. Er kan een wereld van betrokkenheid voor je open gaan. Ze hoeven niet direct vrienden van je te worden, maar je kan wel vriendelijk met ze omgaan.

Conclusie

Floreren is aanzienlijk duurzamer en veel prettiger dan de strijd om te overleven. Dat geldt voor heel veel situaties. Kijk waar je de bovenstaande principes en overwegingen kan toepassen.

Maak niet alleen een keuze tussen de twee, maar DOE er wat aan! Daag jezelf uit om te floreren onder moeilijke omstandigheden. Buig obstakels om in mogelijkheden.

Groei vereist uitdagingen waarvan je leert en je mogelijkheden vergroot. Zie ze als een rijkdom aan opties waaruit je keuzes kan maken. Kies verstandig, vraag om advies, en neem de verantwoordelijkheid voor je keuzes.

Overleven is een slachtofferrol waarbij je de handdoek in feite al in de ring gooide. Het beperkt je blik op effectieve oplossingen vanuit een gevoel van schaarste. Laat je niet beperken!

Heb je over het bovenstaande een sterk afwijkende mening, laat het ons dan weten. Ook de redactie heeft de uitdaging van tegengas nodig om te groeien!