Wij hebben het druk. Iedereen wil veel bereiken. En zo snel mogelijk. We zoeken naar hacks voor onze productiviteit. Maar uiteindelijk is onze beperking de hoeveelheid energie die wij op kunnen brengen. De boog kan niet altijd gespannen zijn. Maak goed gebruik van de niveaus van de energie piramide.
Uiteraard kan je niet constant dezelfde prestatie leveren. Je bent een mens en geen robot (excuses aan de Kunstmatige Intelligentie die deze tekst leest). Je energieniveaus variëren nu eenmaal in de loop van de dag. Mensen verschillen, de één is ‘s ochtends vroeg op zijn best en de ander pas in de loop van de ochtend of zelfs pas in de avond. Doe je meest uitdagende werk op het moment dat je energieniveaus daar goed bij passen. Momenten dat je wat minder energiek en helder bent, zijn goed voor routineklussen. Hou daar rekening mee wanneer je taken in je agenda zet.
Maar energie is geen amorf iets. Er zijn verschillende soorten en niveaus van persoonlijke energie:
- Fysiek; lijf en leden, actief
- Emotioneel: gevoelens, stabiliteit
- Mentaal: gedachten, beheersing
- Spiritueel: inspiratie, de bron
Uiteraard is er een wisselwerking tussen deze niveaus:
- Je fysieke conditie kan van invloed zijn op je emotionele stabiliteit, en andersom.
- Ben je emotioneel uit balans, dan is je mentale energie ook niet optimaal.
- Sta je onder druk, dan lijden zowel je emotionele als je mentale energie daaronder.
- Zonder inspiratie kan je mentaal futloos zijn.
1. Fysieke energie
Het eerste onderdeel van de energie piramide zijn de 3 onderdelen van het Fysieke fundament, eten, bewegen en slapen (rust).
De basis voor een productieve dag is een goede nachtrust en een gezond ontbijt. Even bewegen, liefst voor het ontbijt, is goed om de bloedsomloop op gang te brengen (yoga, oefeningen, wandelen, joggen, etc.).
Probeer ook tijdens het werk steeds even te bewegen. Zit niet te lang stil! De Pomodoro techniek met geconcentreerde periodes werk met daartussen korte pauzes passen daar prima bij. Tussen elk blok van 25 minuten volle concentratie, neem je 5 minuten pauze voor een sanitaire stop en even heen en weer lopen. Na 3 Pomodoro blokken neem je een kwartier rust. Even wat anders doen, wat rek- en strekoefeningen, met iemand praten of een korte wandeling geeft weer energie.
Opladen:
- Drink voldoende water, niet alleen als het warm is of je dorst hebt. Een glas water geeft je nieuwe energie.
- Goed ademhalen, niet alleen diep inademen maar vooral goed uitademen.
Zie ook. de Wim Hoff methode (The Iceman). - Neem tijd voor je lunch en een Powernap als je daar de gelegenheid voor hebt.
- Mediteer lopend of geniet even op een bankje van de zon met je ogen dicht.
- Niet doorlopend Doen, maar af en toe ook even Zijn.
Je lijf moet een leven lang mee, zorg er dus goed voor!
Voorwaarden:
- gezonde voeding om ons lichaam te laten functioneren
- beweging om niet vast te roesten
- slaap en rust om te herstellen en ons weer op te laden
Bedreigingen:
- Slechte gewoontes: snacken i.p.v. gezond eten, te weinig (goede) slaap, te weinig beweging
- ‘Hangry’, een combinatie van Hungry en Angry, oftewel gewoon moe, hongerig en sacherijnig
- Te veel snelle koolhydraten (zetmeel) die te snel in suikers wordt omgezet
- Cafeïne, oppepper en later dan de diepere terugval, verstoorde slaap
2. Emotionele energie
Onze neocortex als de zetel van onze rationele gedachten, maakt ons anders dan dieren. Maar er zijn ook andere – evolutionair oudere – delen van onze hersenen die een partij meeblazen. Met name de Amygdala, het reptielenbrein, dat voor onze ‘fight or flight’ reactie zorgt is bij veel mensen veel te actief. Het is bedoeld om ons bij gevaar een stoot adrenaline te geven zodat wij snel actie kunnen ondernemen. Vandaar dat Kahneman (Thinking Fast and Slow) dit deel van onze hersenen het ‘snelle’ deel noemt. De rationele processen in onze neocortex zijn te langzaam voor acute situaties… “Oh, daar komt een roofdier… ik moet zorgen dat ik… HAP… einde verhaal”. De Amygdala reageert met “ROOFDIER… WEG!” waardoor je een nog kans hebt om je voort te planten.
Maar het reptielenbrein reageert in onze moderne tijd te vaak, terwijl wij nog maar zelden roofdieren tegenkomen. Wel hebben wij bedreigingen zoals in het verkeer, die echter met een redelijke snelheid, kreukelzones en veiligheidsgordels erg meevallen. Ook onze interactie met andere mensen is doorgaans geen bedreiging. Gelukkig zijn er in het normale leven in een beschaafd land geen grote problemen met onze fysieke veiligheid.
Irritaties
Het zijn vaak de (vermeend) ondoordachte handelingen van anderen die ons reptielenbrein activeren. Woedeuitbarstingen in het verkeer zijn een goed voorbeeld. Zelfs een spreekwoordelijk ‘engelachtige’ oude vrouw kan in een vuurspuwende draak veranderen, als ze geen voorrang krijgt. Andere weggebruikers die ons de pas afsnijden, worden op allerlei verwensingen en obscene gebaren getrakteerd, alsof het een hoge morele overtreding betreft. In feite zijn wij wellicht een paar seconden later op onze bestemming. Het is daarom beter om ons niet druk te maken om een onfatsoenlijke weggebruiker met mogelijk persoonlijke problemen.
Ook een eveneens vermeende onoplettendheid of onverschilligheid van een collega wordt al snel opgeblazen. Zonder relativering, maken wij het zelf tot een probleem dat onze bloeddruk fors laat oplopen tot ongezonde waarden. Conflicten in de ‘relationele sfeer’ en ongenoegen over de politiek zijn andere ‘roofdieren’ die ons opwinden.
Het gevolg is… STRESS.
- Je voelt spanning omdat de wereld zich anders gedraagt dan jouw verwachting.
- Of omdat je denkt dat je aan eisen moet voldoen, die je niet aankunt.
- Jezelf vergelijken met andere mensen.
- Onzekerheid of je wel voldoende presteert en aantrekkelijk bent voor een fijne partner.
- Zorgen om onverwerkte zaken uit het verleden.
- Geen invloed op toekomstige ontwikkelingen.
- Zorgen om NU!
Veel mensen lijden onder emotionele stress. Korte lontjes, lange tenen en inflexibiliteit brengen bij de meeste mensen de emotionele stabiliteit fors uit balans. Wij worden snel verontwaardigd, boos, verdrietig, gespannen, onzeker en ga zo maar door.
Maar de emotie die wij voelen is niet hetzelfde als de gebeurtenis. De gevoelens zijn alleen onze reactie er op. De persoon die ons afsnijdt in het verkeer is niet uit op een bewuste persoonlijke belediging. De collega die de kopieermachine niet bijvult had haast. Degene die plotseling tegen jou uitvalt, heeft zelf een probleem. Waarom zou jij er dan een probleem van maken?
Mindfulness en meditatie laten ons zaken relativeren en brengen het reptielenbrein en de Monkey Mind (malende gedachten) tot rust. Leer om te kiezen voor relativeren in de ruimte tussen prikkel en reactie. Geef anderen niet de sleutel tot het beïnvloeden van jouw emoties.
Filosofie
Filosofische benaderingen zoals Boeddhisme en Stoïcisme leren ons dat het enige wat wij kunnen beheersen tussen onze oren zit. Maar het kost moeite en tijd om die controle aan te leren. Niet opkroppen maar relativeren… “Hé, wat gebeurde daar nu zonet?”.
Praktische filosofie: Shit happens, deal with it! Zorg ervoor dat je rekening houdt met het onverwachte. Bereid je voor op tegenslagen door proactief maatregelen te nemen en vertrouw op je creativiteit en emotionele weerbaarheid om problemen op te vangen.
Conclusie:
- Als je gevoelens rustig en positief zijn, dan functioneer je beter.
- Positieve emoties en aandacht voor anderen helpen je om veel van jezelf te kunnen geven.
- Negatieve emoties beperken je tot reageren en afreageren.
Voorwaarden:
- het (onder)scheiden van gebeurtenis en emotie
- fysiek comfortabel
- Geborgenheid met partners
- Goede sociale contacten
- Positieve gevoelens, zelfrespect en zelfvertrouwen
Bedreigingen:
- Energie ‘vampiers’, mensen die aandacht van je vragen zonder iets terug te geven
- Afhankelijkheid, mensen die jouw steun nodig hebben om zich goed te voelen (wat hun eigen verantwoordelijkheid is)
- Negatieve emoties zoals boosheid, wrok, afgunst, oordelen. Zie ook ‘Hangy’ hierboven.
- Beperkende overtuigingen (limiting beliefs), zoals “Ik ben waardeloos”.
3. Mentale energie
Deze energie hebben we nodig om bewuste processen te laten functioneren. Het is de basis van waarnemen, rationeel redeneren, positieve en constructieve gedachten, wilskracht, etc. Het is de tegenhanger van emotionele reacties als Yin en Yang. Emotie is aanvoelen, Mentaal is beredeneren en begrijpen.
Vergeet ook niet dat je hersenen 20% van je totale lichaamsenergie opslurpen. Je moet wel voldoende en goede brandstof hebben om die mentale kracht op te kunnen brengen. Goede vetten (hoofdzakelijk plantaardig) zijn het beste voor je brein.
Onze mentale vermogens maken ons Mensen. Dieren kunnen slim zijn en eenvoudige processen beredeneren (mensapen, dolfijnen en o.a. kraaien). Mensen hebben daarnaast meer zelfbewustzijn en een niveau van abstractie via onze neocortex, dat zelfs voor mensenkinderen vanzelfsprekend is.
Je mentale energie bepaalt je concentratievermogen. Als je opgewonden of afgeleid bent, dan lijden je mentale vermogens daaronder. Door mensen (bewust) onder druk te zetten, gaat de hartslag omhoog en neemt de mentale scherpte af.
Context en uitdaging
Sommige mensen kunnen in een sociale context goed functioneren en hun energie aan de interactie met anderen ontlenen (extravert). Anderen functioneren beter in kleine gezelschappen of alleen, en voelen stress in grote gezelschappen (introvert). Dit is geen zwart/wit beeld maar een breed spectrum en sterk afhankelijk van de omstandigheden (context).
Mentaal presteer je het beste met wat uitdaging. Saai routinewerk geeft je verveling, tenzij je een sterke focus hebt op specifieke aspecten van het werk (bv. kwaliteit). Een uitdaging die je capaciteit te boven gaat geeft je stress en een minder resultaat.
Het optimum tussen deze twee polen is “Flow”, de toestand die Mihaly Csikszentmihalyi beschrijft in zijn gelijknamige boek. In Flow is wat je doet geen ‘werk’ meer, maar een expresse van je vaardigheden. Wat je doet komt tot stand op een manier die soms wat op een trance lijkt. Tijd en inspanning vallen weg, en je leeft je uit in wat je doet.
Je instelling en zelfvertrouwen spelen ook een grote rol om optimaal mentaal te kunnen functioneren. Henry Ford zei het treffend: “Of je nu denkt dat je het kan of niet, je hebt (krijgt) gelijk!”. Het maakt een wereld van verschil uit om te geloven in jezelf, je er van te overtuigen dat wat je vandaag niet beheerst, je morgen kan leren. Dit is het verschil tussen een Gesloten instelling (in kan niet veranderen) en een Open instelling (ik kan alles leren wat ik nodig heb om mijn doelen te bereiken).
Het samenspel van je emotionele weerbaarheid en mentale flexibiliteit maken je een natuurkracht. Gebruik die om je doelen te bereiken.
Voorwaarden:
- Fysiek comfortabel en emotioneel stabiel
- Proactief denken (niet alleen reageren) en mentale modellen (manieren van probleembenadering)
- Zelfdiscipline en goede gewoontes
- Concentratie en focus op groei en ontwikkeling
- Gebruik je sterke eigenschappen, compenseer de zwakkere
Bedreigingen:
- Afleiding door negatieve gedachten en emoties
- Beperkende overtuigingen (limiting beliefs), zoals “Ik kan dit niet”
- Verstoring van je concentratie
4. Spirituele energie
Dit is het hoogste niveau in de energie piramide. Deze energie wordt gevoed door de zaken die ons inspiratie geven. Het is sterk verbonden met de waarden die voor elk van ons persoonlijk de meeste betekenis hebben.
Met spirituele energie kunnen we onze mentale energie richting geven en het geeft aanleiding tot positieve gevoelens.
Dit komt overeen met het Actualisatieniveau van Maslow’s piramide. Met de zaken die ons inspireren, realiseren wij het potentieel wat wij hebben. Maslow is ook de vader van de gedachte “Wat er in zit, moet er ook uitkomen” (vrij vertaald van “What can be, Must be”). Tenminste, als je het een kans geeft, oftewel die kans neemt of krijgt.
Leven en Werken
Veel van het werk dat wij doen om onze boterham te verdienen, is weinig inspirerend. Wij werken om te leven, te kunnen voorzien in ons levensonderhoud voor onszelf en onze geliefden. Maar spirituele energie doe je op, als je bezig bent met activiteiten die je na aan het hart liggen. Het zijn vaak hobby’s en diepe interesses die ons optimaal doen functioneren, omdat ze gedreven worden door spirituele energie.
De ‘uitgebluste’ kantoormedewerker die er volgens zijn baas de kantjes afloopt, blijkt privé te barsten van de energie. Zo iemand is dan de energieke motor achter een vereniging (sport, cultuur, hobby, maatschappelijk, etc.), waarin hij of zij de inherent aanwezige creativiteit voluit kwijt kan.
In de beperking van een strakke functieomschrijving komen veel medewerkers van bedrijven en instellingen niet tot hun recht. Met als gevolg een schrijnend gebrek aan betrokkenheid bij het bedrijf. Door managementniveaus weg te organiseren en mensen de vrijheid en de verantwoordelijkheid te geven voor hun eigen werk, bloeien veel mensen op. Helaas is het niet voor iedereen weggelegd om zo’n omslag te kunnen maken. Maar het gaat makkelijker, als je open staat voor nieuwe ontwikkelingen en samen met anderen kwaliteit wil leveren, waar je trots op kan zijn.
Voorwaarden:
- Betrokkenheid, diepe interesses en overtuiging
- Rolmodellen die laten zien, hoe je een goede bijdrage kan leveren
- Activiteiten die je karakter en vaardigheden volledig laten ontplooien
Bedreigingen:
- Verwaarlozing van je spirituele en creatieve eigenschappen
- Spirituele energie krijg je van dingen waarvoor je ‘s ochtends graag je bed uit komt. Maar ze mogen je identiteit niet bepalen, want tegenslag kan je dan zwaar (persoonlijk) treffen
- Passie maakt blind en Rolmodellen vallen ook wel eens… uit hun rol.
Een energiek leven met de energie piramide
Je kan optimaal in het leven staan door je bewust te zijn van je energieniveaus. Je kan dit bv. bewaken door een aantal dagen jouw ervaring van je energieniveaus bij te houden. Hoe voelen ze (subjectief) aan het begin, het einde van de dag of op meerdere momenten gedurende de dag.
Je energiejournaal kan een eenvoudige tabel zijn met de energieniveaus als kolommen en de dagen van de week als rijen. Noteer cijfers (bv. 1-5) of inhoudelijke notities (activiteit en mate van energie). Per dag kan je dit nog uitsplitsen naar momenten van de dag met aparte rijden voor de vroege ochtend, eind van de ochtend, begin van de middag, eind van de middag, begin van de avond. Het doel is om je bewust te worden van de tijden dat je optimale energie hebt. Dat stelt je in staat om activiteiten en taken beter op elkaar af te stemmen
Herhaal deze oefening als onderdeel van je wekelijkse en maandelijkse planning of evaluatie. Als je constateert dat je op sommige niveaus tekort schiet, probeer dan te achterhalen wat de mogelijke oorzaken zijn en onderneem actie om die te corrigeren.
Soms vragen omstandigheden om meer energie dan je op dat moment ter beschikking hebt. In de praktijk is de tank ook als je uitgeput bent meestal halfvol. Of het is zaak om een nieuwe energie uit een andere onderdeel van de energie piramide te halen. Zorg dan goed voor jezelf door actief tijd te maken om weer te herstellen. Jezelf wegcijferen is geen optie op de lange termijn, want de koek is op een gegeven moment op.
Zie ook:
Bron: Endless Energy – Peter Hollins
