Buig verwachtingen om tot eigen verantwoordelijkheid

Leestijd: 7 minuten

Subtitel: reken niet te veel op jouw voorstelling van de realiteit en neem verantwoordelijkheid om resultaten te bereiken.

Als je aanneemt dat zaken op de een of andere manier zullen verlopen, dan leg je de basis voor teleurstellingen. Is die aanname een gestaafd feit of alleen een veronderstelling of een vooroordeel? De realiteit is vaak anders dan onze voorstelling, of die nu optimistisch of pessimistisch is. Wij denken dat wij realistisch zijn, maar dat is meestal een te hoge dunk van onze voorstelling van de realiteit. Die voorstelling is een model, en niet meer dan een abstractie of zelfs niet meer dan een opinie. Modellen missen de subtiliteit en de diepte van de werkelijke situatie. De intentie ervan is om door vereenvoudiging structuur en inzicht te krijgen. Maar je kan de werkelijkheid er niet door onder controle krijgen. Controle is een illusie. Shit happens. Dagelijks en onverwacht.

Je aanname dat je een goede kans maakt op een promotie, of dat je omgeving je steunt in je keuzes, kan heel anders uitpakken. Alleen steun kan onvoldoende zijn en je kan alleen beperkt invloed uitoefenen op de keuzes van je manager. Zelfs al heb je op papier de goede en zelfs de beste eigenschappen, dan nog is de afweging of jij geschikt bent voor een bepaalde positie net zo vaak een onderbuikgevoel van je manager over jou als persoon.

Eigen verantwoordelijkheid nemen

Als je zelf verantwoordelijkheid neemt over wat je in het leven overkomt, dan ben je zowel realistischer als beter in staat om tegenslagen te verwerken. Als een gewenste positie of zakelijke mogelijkheid aan je voorbij gaat, vraag jezelf dan een aantal dingen af. Wat had ik actief bij kunnen dragen? Welk gedrag is een barrière voor succes or wat mis ik aan capaciteiten (die ik kan verbeteren)? Wat is de waarde die ik voor anderen kan leveren? Kan ik dat realiseren binnen de huidige omgeving, of kan ik beter ergens anders mogelijkheden en voorwaarden scheppen. Pas bij dat laatste op dat het gras elders niet alleen groener lijkt! Heb je voldoende (of juist teveel) uiting gegeven van je ambities, van je intenties en de waarde die je wil en kan bijdragen?

In een hoekje zitten afwachten tot jou iets positiefs overkomt, is geen goede strategie. Soms kan je even de kat uit de boom kijken, maar het is beter om je eigen verantwoordelijkheid te nemen. Vraag om feedback uit je omgeving. Wat verwachten mensen van je? Waar hebben ze behoefte aan? Ligt dat binnen jouw capaciteiten of moet je die verder ontwikkelen? Welke van jouw sterke punten kan je nog beter benutten? Ga altijd uit van je capaciteiten en niet van je (vermeende) tekortkomingen.

Verwachtingen over je leven/geluk

In onze jeugd nemen wij meestal aan dat wij het eeuwige leven hebben en dat wij onkwetsbaar zijn. Althans, tot er iemand in onze naaste omgeving komt te overlijden en wijzelf iets breken. Beide gebeurtenissen geven ons een ‘reality check’ die meer vormend is dan een ‘reality show’.

Het feit dat dingen soms ‘zomaar’ gebeuren, verwondert ons. Zoals het nieuws dat iemand in je omgeving kanker heeft. En dan hoor je iemand zeggen “Och, hoe kan dat toch zomaar!?”. Nou… zij rookte toch als een ketter! Duh!

Net zo met huisje, boompje beestje. Je neemt aan dat je na je school een leuke baan kan vinden, je droompartner ontmoet, een huis met een tuintje, hond of kat en uiteindelijk (even je best doen) de blijde verwachting. Dan de vreugde van kinderen, ze de wijde wereld in sturen en genieten van hun geluk, fijn grootouder spelen en een rustige oude dag.

Yeah, right! De realiteit is anders. De meeste mensen zijn desgevraagd niet zo gelukkig en willen meer. In ieder geval meer dan de mensen om zich heen. En de kindervreugd is ook vaak 20 jaar kromliggen en stress over hoe ze terechtkomen. Zucht!

Of ben ik te pessimistisch? Maar een pessimist is toch alleen maar realistisch?

Wat mogen wij verwachten van het leven

Wij mogen verwachten dat wij een kans hebben om geluk te vinden. En bovendien dat wij die kans kunnen beïnvloeden door de juiste acties te ondernemen. Voorwaarden scheppen werkt beter dan te blijven zitten tot er zich een kans aandient. Een kikker die blijft zitten tot er een vette bromvlieg voorbij komt, is meestal aanzienlijk magerder dan de soortgenoot die op zoek gaat naar eten.

Je hoort soms mensen klagen “dat ze te weinig kansen krijgen in het leven”. Je kan dan alleen maar vragen wat ze gedaan hebben om hun kansen te verbeteren. Meestal blijven ze het antwoord schuldig. Ze hebben geen kans gekregen om verder te studeren, ze krijgen geen kans op een betere baan, hun partner verwacht van alles van ze zonder ze de kans te geven om er wat van te maken, de maatschappij spant tegen hen samen, etc.

Pechvogel

Goh, wat een pechvogel ben jij? En de bibliotheek werd ook opgeheven nadat je van school kwam en je familie woonde op een plaats waar je geen internetverbinding had, geen smartphone, geen baas die jouw inzet waardeert en de partner die je had uitgekozen was ook al een teleurstelling?
Wow, alles zit jou ook tegen!

Maar als je tijdens je jeugd niet tevreden was met hoe je mogelijke toekomst eruit zag, wat heb je toen gedaan? Denk je echt dat je nooit een kwartje kon worden, als je voor een dubbeltje geboren bent? En wat heb je later gedaan om je kennis te vergroten, om beter met mensen om te leren gaan, om te leren hoe je beter kon functioneren in je baan, hoe je de band met je partner kon verbeteren in plaats van tegen elkaar te schreeuwen? Niets gedaan en geen kansen gekregen. Arme jij!

En nu confronteer ik je ook nog met je eigen tekortkomingen in dit artikel. Je krijgt een verbale schop onder je kont, omdat je niet zelf de verantwoordelijkheid nam voor allerlei aspecten van je leven.

Hoe verder en beter?

Neem de verantwoordelijkheid die je hebt tegenover jezelf heel serieus!
Het maakt niet uit wat de omstandigheden zijn of waren. Je was er zelf bij en je hebt veel dingen gewoon laten gebeuren. Natuurlijk had je kansen kunnen scheppen, juist toen het tegen zat. Neem daar verantwoordelijkheid voor!

Zo’n ‘harde’ opstelling wordt ‘extreme verantwoordelijkheid’ genoemd. De bron hiervan zijn Amerikaanse SEAL teams. Die nemen elke situatie zoals die is, en nemen er verantwoordelijkheid voor. Of ze nu in de shit zitten, omdat iemand anders een verkeerde opdracht heeft gegeven, of dat de omstandigheden tegen zaten, ze achten zichzelf verantwoordelijk, omdat ze zelf keuzes hebben gemaakt. Als je een opdracht of een verzoek van iemand anders accepteert, dan dien je ook de verantwoordelijkheid te accepteren voor de uitkomsten door jouw inzet. Je bent er zelf bij tijdens elke stap.

Als iedereen verantwoordelijkheid neemt, dan zijn heel veel problemen makkelijk uit de wereld te helpen. Niet alleen als individu, maar ook als groep. Dat wil niet zeggen dat je blindelings de groep volgt, maar dat je samen situaties oplost. Open staan voor elkaar, elkaar helpen als er per abuis een verkeerde beslissing wordt genomen door een individu of door de groep. Shit happens, deal with it.

Geen verantwoordelijkheid nemen?

Als wij door blijven gaan met aannames dat alles zo zal lopen, zoals wij het graag zouden zien, dan blijven wij per definitie ongelukkig. Je bent geen pessimist als je er vanuit gaat dat ‘shit happens’. Je bent dat pas als je aanneemt dat je er niets aan kan doen en dat je maar moet leven met het noodlot.

Bereid je voor op teleurstellingen en tegenslagen. Dat vormt je als mens. Wanneer je toelaat dat tegenslagen je verbitteren, dan heb je dat grotendeels aan jezelf te danken. Elke tegenslag of kritiek kan je zien als een leermoment, als feedback waar je iets positiefs mee kan doen. Dit is geen tegeltjeswijsheid, want elke wolk heeft een zilveren randje. Elk nadeel heeft zijn voordeel en andersom. Laat de werkelijkheid je vormen, maar niet vervormen!

Plan B en jouw beslissingen

Neem een voorbeeld aan de mensen die diep in de problemen zaten en dan besloten om er een positieve wending aan te geven. Elke beperking geeft je ook de gelegenheid om jezelf op een andere manier te ontplooien. Het is een reality check en een test. De vraag is of je falen zonder meer accepteert, of het ziet als een andere deur die open gaat. Veel mensen hebben geen ‘plan B’, maar het alfabet gaat door tot ‘Z’ en zelfs dan kan je nog gewoon door gaan met tellen.

President Harry Truman van de VS had een spreuk op zijn buro “The buck stops here”. Er was niemand met meer bevoegdheden waar hij de verantwoordelijkheid voor beslissingen aan kon doorgeven. Geef anderen geen controle over je leven en neem zelf de verantwoordelijkheid.

Plotseling succes?

De verhalen van ‘plotseling succes’ van heel veel bekende mensen blijken gegrond te zijn in een onverwoestbare mentaliteit. Elke keer weer opkrabbelen. Elke keer weer de moed opbrengen om het nog een keer te proberen. Telkens net iets beter dan de keer ervoor. En uiteindelijk hebben ze ‘succes’ en dat wijt de buitenwacht dan gemakshalve aan ‘talent’, alsof het ze aan is komen waaien. De realiteit is dat ze verantwoordelijkheid hebben genomen voor hun mislukkingen en door hard werk de voorwaarden hebben geschapen om te kunnen profiteren van mogelijkheden.

Neem verantwoordelijkheid voor zowel je succes als je falen. Beiden zijn signalen dat iets goed of minder goed doet. Feedback. Opnieuw. Beter. My way. Een beter mens worden en waarde voor anderen leveren. Niet alleen erkenning, maar vooral ontplooiing. Onstuitbaar.

Zie ook:
– Het gevaar van verwachtingen en aannames
– Get up and take control of your life
– Klagen geeft je een slachtoffermentaliteit

PS:
Het bovenstaande betekent niet dat je ‘alles’ zelf moet doen. Vraag anderen om advies en vraag om hulp bij de uitvoering van de de keuzes die je maakt. Maar neem zelf de verantwoordelijkheid voor de gemaakte keuzes en de kwaliteit van de uitvoering.