Anger Management

Frequente of aanhoudende boosheid is een sluipmoordenaar!

De meeste mensen kennen de sitcom met deze titel met Charlie Sheen. Maar de werkelijkheid van het niet kunnen beheersen van boosheid is niet komisch, eerder een tragedie.
Boosheid is een negatieve emotie die veel schadelijker is, dan de meeste mensen vermoeden. Zowel fysiek als mentaal saboteren we onszelf ermee en de uitwerkingen op onze omgeving zijn ook niet mis.
Hoe kunnen we ermee omgaan om niet in de problemen te komen?

Een keer boos over iets wat ongelegen komt of door onachtzaam gedrag is veroorzaakt, is niet het probleem. Maar sommige mensen blijven uit onvrede met bepaalde situaties uren, dagen, weken, maanden en zelfs jaren lang wrok en boosheid voelen en winden zich steeds weer op over nieuw onrecht.

Dat het oude zeer nog niet afgesloten is en doorpruttelt, is soms de reden dat nieuwe ‘bewijzen’ van ‘persoonlijke beledigingen’ nog heftiger worden gevoeld. Het is een vicieuze cirkel die ons langzaam verstikt.

Waarom BOOS?

Vrijwel altijd worden we boos, omdat de realiteit weigert zich aan te passen aan onze verwachtingen. Iedereen wil stress vermijden en een plezierige dag hebben. Niemand komt uit bed met de intentie om alles (voor zichzelf) te verzieken, tenzij je pathologische problemen hebt met je gedrag.

Als je wilt dat de wereld om je heen voorspelbaar is, dan kan je beter ’s ochtends niet uit bed komen. Alles om ons heen, zowel dingen als mensen, hebben een eigen willetje en hebben geen weet van jouw wensen.

Wat we vaak doen als er iets onverwachts gebeurt, is het ons persoonlijk aantrekken. Alsof de wereld erop uit is om ons te tergen. We voelen ons te makkelijk als de Bijbelse Job, terwijl het meestal om kleine tegenslagen gaat.
De reacties worden dan al snel generalisaties met ‘altijd’ en ‘overal’ en ‘iedereen’, terwijl met wat relativeren de zaak tot de juiste proporties terug te brengen is.

Wat kunnen we doen tegen – opkomende – boosheid?

Denk eerst even na, waarom iets gebeurt. Doe niet te snel aannames dat het intentioneel is, of bedoelt is om je persoonlijk te kwetsen. Je ego moet niet te snel met een instinctieve reactie terug proberen te slaan.

Een klassiek voorbeeld van een verkeerde interpretatie is het verhaal van een spreker voor een gezelschap die zich ergerde aan iemand die op de eerste rij constant met zijn smartphone bezig was. Uiteindelijk vroeg de presentator lichtelijk geïrriteerd “Wellicht kunt u buiten de zaal uw belangrijke zaken afhandelen”. De overtreder antwoordde bedremmeld “Ik ben mijn notitieboek kwijt en in maak zo goed mogelijke notities van uw boeiende lezing op mijn smartphone… Sorry!”.
Oeps! Wees voorzichtig met aannames.

Iemand die ons in het verkeer geen voorrang geeft, doet het wellicht expres als verkeers-aso. Maar waarschijnlijk is dat de overtreder niet oplette, afgeleid was (bellen en appen!), in de stress zit door problemen op het werk of thuis, zich niet lekker voelt, hoognodig naar het toilet moet of op weg is naar iemand die een ongeluk heeft gehad. Er zijn meestal veel meer redenen, waarom het niet over jou gaat, dan wel. Relativeer wat er gebeurt dus eerst. Als anderen opgefokt doen, blijf dan kalm en laat ze uitrazen. Als de gelegenheid er is, vraag je rustig “Waarom deed je dat?” en de kans is groot dat de overtreder zich van geen kwaad bewust was.

Actie en reactie

Boosheid wordt vaak gelijkgesteld met een gebeurtenis (hij deed en zij zei), maar is in feite alleen onze reactie op de gebeurtenis. En over onze gedachten en reacties behoren we meer controle te hebben. We lenen aan anderen toch ook niet even een arm of een been uit?

De Stoïcijnse filosofie leert ons dat we alleen onze gedachten kunnen beheersen. En ook dat moeten we leren. Wat er buiten onze hersenen gebeurt, valt buiten onze controle. Zelfs ons eigen lichaam hebben we meestal niet volledig onder controle. Als we emoties erkennen en herkennen, dan geven we onszelf ook de tijd om instinctief reacties in te dammen. We kunnen er voor kiezen, om situaties geen controle te geven over onze gedachten.

Maar alleen opkomende gevoelens herkennen is niet genoeg. We moeten er op voorbereid zijn dat er dingen gebeuren buiten onze controle. De Stoïcijnse leermeester Marcus Aurelius – als een soort Superman in het dagelijks leven een Romeinse Keizer en nog wel één van de beste – merkte op: “Ik kom vandaag mensen tegen die teveel praten, die zelfzuchtig, egotistisch en ondankbaar zijn. Maar ik zal niet verbaasd of verontrust zijn, want ik kan mij geen wereld voorstellen zonder die mensen.” Oftewel +/- 2.000 jaar geleden gold ook al “Shit happens, deal with it!”.

Morele verontwaardiging (#metoo) is boosheid op basis van maatschappelijke waarden. Die raakt de kern van ons karakter en onze principes. Die boosheid kan je een plaats geven met compassie voor de slachtoffers en medelijden met de verkniptheid van de overtreders.

Eigen schuld

We ergeren ons aan materiële zaken zonder een eigen wil die plotseling omvallen of afbreken… “Dom ding”. Meestal zijn wij zelf schuldig en niet het voorwerp dat onzorgvuldig neergezet of behandeld is. En als een ander onoplettend is, zijn we dan net zo opvliegend dan wanneer we zelf een fout maken? Wat is het verschil, afgezien van onze reactie.

Je loopt wel eens op jezelf te foeteren, als dingen niet soepel lopen, maar meestal is dat een gevolg van ongeduld of haast. Even gas terug en het rustig doen en alles gaat ineens een stuk makkelijker.

Schichtig en onvrijheid

Boosheid kan ook een schrikreactie zijn. Dit is onderdeel van het vecht-of -vluchtinstinct dat ons tussen de wilde dieren goed van pas kwam, maar in de moderne maatschappij archaïsch is.
Als er iets onverwachts gebeurt, dan reageren we even fel. Maar zodra we de situatie rustiger bekijken, blijkt het mee te vallen of is het eenvoudig te verhelpen.

Onmacht – het missen van de vrijheid om je leven in te richten, zoals we willen, is ook niet zelden reden tot boosheid. De redenen zijn divers, maar beperkingen van de maatschappij (regels en kansen) en middelen (bezittingen) zijn meestal de oorzaak.

Temperament

Mensen zijn nu eenmaal verschillend. Je genen zowel als voorbeelden (rolmodellen) uit je omgeving bepalen je gedrag op onverwachte zaken.
Wat de één als een klein ongemak ziet, is voor de ander bijna een halszaak.

Vooral onder (gefrustreerde) jeugd zien we vaak ‘korte lontjes’. Een beetje tegengas bij ongewenst gedrag geeft al snel een reactie als “Bemoei je er niet mee! Ik heb niets met jou te maken! Dat maak ik zelf wel uit!”. Met name imponeergedrag in groepen kan met een dergelijk instelling snel uit de hand lopen. Individueel rustige mensen veranderen dan ineens in agressieve standjes die zich laten meeslepen door de opwinding – en de steun – van de groep.

Te weinig slaap door overmatig gebruik van stimulerende middelen of smartphones kan ook bijdragen aan een lage tolerantie.

De slachtofferrol

Doordat we ons tekort gedaan voelen, gaan we makkelijk slachtoffergedrag vertonen. Daardoor plaats je jezelf in een rol van ‘ik tegen de wereld’. De realiteit is dat ‘de wereld’ zich bitter weinig aantrekt van jouw onvrede.

Mensen waar jij – vaak in stilte – boos op bent, zijn zich dat helemaal niet bewust. En als je ze erop wijst op een boze manier, dan loop je de kans dat de ander je reactie bagatelliseert “Ah joh!”, waardoor je waarschijnlijk nog bozer wordt. “Het was toch niet expres!”. Dat moest er nog bijkomen!

Afreageren?

Je boosheid projecteren op een anti-stressballetje of een boksbal lijken te helpen bij het afreageren van opwinding, boosheid of agressie. In de praktijk blijkt de prikkeling door een fysieke component niet altijd een positief resultaat te geven. Zeker als primitieve breinstructuren bijdragen aan de opwinding, dan is meer stimulering geen garantie voor succes.

Maar het kan wel helpen om kemphanen de kans te geven om hun wederzijdse grieven op een constructieve manier te laten uiten. Door duidelijk te maken wat de aanleiding en de gevoelens zijn, wordt de basis gelegd voor begrip.

Zoek naar oorzaken en doe er wat aan. Bij problemen helpt het doorvragen naar de diepere oorzaak. Vraag 5 keer, “Waarom” op elk antwoord tot je de basis van het conflict hebt blootgelegd. Je kan de ander ook vragen om mee te werken. “Hey, ik baal hier een beetje van. Kunnen we samen even rustig bekijken of we eruit kunnen komen?” Vraag desnoods iemand om als onafhankelijk persoon te arbitreren.

De lange termijn consequenties van boosheid?

• Onze bloeddruk gaat omhoog
• Er komen neurotransmitters als adrenaline in ons bloed (opwinding)
• We raken onze concentratie kwijt
• Rationale processen worden overgenomen door instinctieve
• We zeggen eerder dingen die we normaal zouden inslikken.

Constant boos en opgewonden zijn over zaken die niet voldoen aan onze verwachtingen, leidt uiteindelijk tot pathologisch gedrag.

Wat er met ons lichaam gebeurt, is op den duur slopend en kan aanleiding geven tot allerlei kwalen en aandoeningen. Mentaal zitten we dan ook niet goed in ons vel. We leven onder een donkere wolk en stralen vaak negatieve energie uit naar de mensen in onze omgeving.

De doorlopende agitatie kan aanleiding geven tot aanleg voor hartziektes, herseninfarcten, kanker en het afnemen van je weerstand tegen infecties.

Zelfs het zeer conservatieve CDC geeft aan dat 85% van alle ziekten een sterk verband met onze emotionele toestand hebben. Andere experts schatten de invloed zelf nog hoger in.

Wat kunnen we er actief tegen doen?

Ten eerste, denk na, voordat je conclusies trekt. Vroeger zei men “kijk in je hand en tel tot tien”. Makkelijker gezegd dan gedaan!

Je kan de boosheid ook uiting geven door je emotie tegenover de ander te verwoorden. Geef niet alleen je rationele reactie, maar juist ook de gevoelens die opkomen, zonder ze volledig te laten manifesteren.

• Jouw opmerking of gedrag geeft mij heel onaangename gevoelens.
• Ik word er een beetje moe of verdrietig van als je zo reageert.
• Jouw constante agressie komt heel onprettig over.
• Ik word een beetje bang van je en ik maak me ook bezorgd voor je.
• Moet dat nu zo!? Echt!?

Even bewegen kan ook helpen. Sta op, loop een rondje en neem even de tijd om rustig en rationeel te reageren.

Een paar diepe ademhalingen helpen, met name buikademhaling.

Denk even aan iets prettigs, een lekkere geur of een smaak.

Een time-out, even koffie halen of naar het toilet, laat de gemoederen ook bedaren.

Therapie

Neuro Linguistic Programming geeft ons routines die ons helpen om in een andere staat te komen. Met visualisaties als de ‘magic circle’ herinneren we ons een prettige situatie, waarmee we de stress die de boosheid veroorzaakt, grotendeels kunnen wegnemen.

Ook zelfbeperkende overtuigingen (limiting beliefs) kunnen afgeleerd worden. “Ik kan mij nooit inhouden, als hij op mij zit te vitten!”. Oh ja? Maar was er een moment dat je geen of minder problemen had met het gedrag van de ander. Zo ja, dan gaan we terug naar die situatie, die meer ontspannen staat waarin je verkeerde. En met een paar eenvoudige oefeningen – meestal onder begeleiding van een ervaren begeleider – bouwen we het mentale programma af dat aanleiding gaf tot de boosheid.

We reageren vaak onbewust of uit vooronderstellingen of door ingesleten gedrag. Alles wat we geleerd hebben is weer af te leren, of een andere draai aan te geven. Met NLP kan een gedachte opnieuw positiever geprogrammeerd worden.

In extreme gevallen is therapie door een psycholoog aan de orde.
Maar voorkomen is beter dan genezen.

Conclusie

Denk bij frequente en aanhoudende boosheid om je gezondheid, mentaal, emotioneel en fysiek. En denk niet alleen om jezelf, maar ook om de mensen in je directe omgeving die lijden onder jouw gedrag.
Boosheid is een signaal dat er iets scheef zit. Ga op zoek naar de emotionele grondslag en basisoorzaken van de boosheid en probeer oplossingen te vinden. Vraag om hulp!

Zie ook

• De schadelijke effecten van woede
• 7 Ways Anger Is Ruining Your Health