Our lack of confidence does not result from difficulty; the difficulty comes from lack of confidence.
Seneca
Wanneer iets moeilijk is, dan komt dat niet noodzakelijk door een gebrek aan zelfvertrouwen. Het begon vaak met een gebrek eraan. Het is een kip-en-ei probleem, welke van de twee komt eerst?
We suffer more than necessary, when we suffer before it is necessary.
Seneca
Zelfvertrouwen is geen karaktereigenschap maar een aangeleerde zekerheid of onzekerheid. In dit artikel krijg je de nodige handvatten om deze vaardigheid te ontwikkelen. Maar voor succes zal je zelf de mouwen moeten opstropen om van je wankele boomhut van zelfvertrouwen een stevig huis te maken.
Ergens aan beginnen met de instelling “Dit wordt moeilijk, ik kan het vast niet…” is een zelfbevestigende voorspelling. Kortom, je maakt het jezelf moeilijker dan nodig.
Whether you think you can or you think can’t, you’re right.
Henry Ford
Geloven in jezelf is een subjectief gevoel
Je zelfvertrouwen kan een opwaartse of een neerwaartse spiraal inzetten:
- “Ik kan/durf/wil het niet” is jezelf saboteren. Je krijgt vaak gelijk, maar niet de goede kant op.
- “Ik probeer het” is realistisch. Je begint een experiment en leert ervan. Opwaarts.
- Met “Ik kan dit” kan hoogmoed voor de val komen. Begin bescheiden en wees flexibel wanneer je uitdagingen tegenkomt.
- Concentreer je op het moment, niet op de uitkomst. Waar je mee bezig bent, het detail, is het belangrijkste. Prestaties bestaan altijd uit bouwstenen die je elk op hun beurt de juiste aandacht geeft.
Gebrek aan zelfvertrouwen relativeren
Het geloof in je vermogen om problemen aan te kunnen kan een deuk oplopen door een tegenslag, waardoor je niet meer de moed hebt om aan een nieuwe poging te beginnen. Maar van tegenslagen kan je leren hoe het niet moet en wellicht krijg je een hint hoe het wel kan. Volgende ronde…
Overweeg hiervoor de volgende wijsheden:
- Je hoeft maar een keer vaker op te staan dan dat je valt. Zo leer je ook fietsen of rij je nog met zijwieltjes? :-). Overigens is dat laatste geen schande als je problemen hebt met je evenwicht of kracht/flexibiliteit, wel zo veilig.
- Succesvolle mensen zit het vaak tegen voordat ze succes hebben. Ze laten zich niet tegenhouden door tegenslagen. Het motiveert ze om door te zetten en de problemen flexibel op te lossen.
- Zelfvertrouwen is geloven in je vermogen om situaties aan te kunnen en dat ze in principe oplosbaar zijn. Dat houdt niet in dat je alles al weet (zelfoverschatting) en je dus geen zorgen hoeft te maken.
Kweek vertrouwen in jezelf
Mijn eerste pogingen om in Javascript te programmeren waren een jammerlijke mislukking. Zelfs na twee cursussen en veel oefeningen lukt het niet en ik dacht “Ik ben te oud om een nieuwe taal te leren”. Dat na decennia professionele ervaring met diverse computertalen, maar jarenlang niet bijgebleven in ontwikkelingen (genoeg andere IT taken te doen).
Uiteindelijk begon ik aan een klein project voor mijzelf, met veel zoeken en uitproberen. Uiteindelijk was ik bijna een maand bezig aan een programma dat een expert binnen een dag uit zijn mouw schudt. Maar mijn zelfvertrouwen om iets van de grond te kunnen krijgen was aanzienlijk toegenomen. Volgende project! Nu nog even het zelfvertrouwen opbrengen om het resultaat aan de buitenwacht te durven tonen. Waar was mijn ring van zelfvertrouwen ook alweer gebleven?
“Begin klein” is het standaard advies bij allerlei zaken van nieuwe dingen leren tot goede gewoontes kweken:
- Voortgang motiveert. Wacht niet op motivatie, begin klein, scoor steeds een microdosis succes wat maakt dat je door wilt zetten.
- Probeer niet in je uppie het wiel uit te vinden. Vraag om informatie of hulp om barrières te overwinnen. Doorzettingsvermogen en halsstarrigheid liggen dicht bij elkaar maar de eerste is een kracht en de tweede is – bij overmaat – een tekortkoming. Halsstarrig blijven proberen zonder te leren van fouten of de werkwijze aanpassen helpt niemand, niet jezelf en niet anderen.
- Je leert door Doen, niet door Lezen, wat niet hetzelfde is als Leren. Doe iets dat interessant en zinvol voor jezelf is, dat werkt veel beter dan alleen theoretische kennis bestuderen. Praktijk wint het meestal van theorie. Als iets in de praktijk werkt, is er altijd wel een theorie te vinden als bevestiging.
- Niet iedereen pakt nieuwe dingen even snel op. Dat hangt af van je voorgeschiedenis, ervaring, basiskennis, etc. Je bent niet dom, maar soms wat hardleers. Probeer de essentie van nieuwe informatie of vaardigheden, en het waarom ervan, te doorgronden. Dat geeft je een kapstok om nieuwe informatie aan op te hangen. Zonder kapstok valt alles op de grond.
- Leer vertrouwen in jezelf, je kracht en je vaardigheden. Die elementen heb je in het begin niet, maar je ontwikkelt ze geleidelijk. Geef jezelf de tijd.
Een positieve instelling en een goed gevoel over jezelf geeft je de gelegenheid om moedige acties te ondernemen die voortkomen uit je zelfrespect. Dat laatste is de waardering voor jezelf als persoon, niet wat je doet, maar wie je bent (“zijn” is je identiteit, niet “doen”). Willen leren (open mindset) en kunnen leren (informatie en kennis een plek geven) zijn de basis voor ontwikkeling.
Denk je “Oei, dit is niet makkelijk”, bouw het dan om naar “Ah, dat is pittiger dan ik dacht, eens kijken…”. Reframe problemen naar uitdagingen en zie ze niet als een bedreiging.
“Bring it on!” is de ultieme instelling. Die mindset kweek je door uitdagingen aan te durven gaan, steeds iet meer, en er beter van te worden. Er zijn geen bedreigingen maar alleen gelegenheden om van te leren en je vaardigheden te verbeteren. Zelfvertrouwen is geen zwart-wit absolutisme, maar omgaan met gradaties van makkelijk tot uitdaging.
Seneca krijgt weer het laatste woord:
We are more often frightened than hurt, and we suffer more in imagination than in reality.