Alle generalisaties zijn fout, ook deze

Leestijd: 3 minuten

Wanneer je woorden als ‘Altijd’, ‘Overal’ en ‘Iedereen’ hoort of ziet, dan draait de generalisatie-machine weer op volle toeren.

Generaliseren is algemeenheden ventileren terwijl je meestal (oeps, weer één) weet dat er uitzonderingen zijn.

All generalizations are false, including this one.
Mark Twain

Waarom generaliseren?

Generaliseren is een poging om te vereenvoudigen door de complexiteit van situaties te vangen onder een eenvoudige regel.

Uitzonderingen negeren door te generaliseren is makkelijk. “Ach… er zijn altijd uitzonderingen maar die zijn minder belangrijk dan de regel”. Waarom zou je het moeilijk maken als het makkelijk kan?

Vooral betweters – die het altijd en overal (!) beter weten – generaliseren er graag lustig op los. Met krachtige statements waarmee zij hun greep op de realiteit willen bewijzen, generaliseren ze, tegen beter weten in… Niet zelden is dat een egoprobleempje…

Uitzonderingen bevestigen de regel

Het feit dat er uitzonderingen zijn op een regel, betekent nog niet dat de regel niet juist is. Enkel dat de regel de meeste – of voldoende – gevallen dekt. Een beetje orde in de chaos.

Een veelgehoorde generalisatie is “De meeste mensen…”. Wellicht, maar ik ben niet ‘de meeste mensen’, ik ben ik en jij bent jij. Als de meeste mensen X doen, dan geeft dat mij de vrijheid om Y te doen! Kies je altijd de tegenpool, dan ben je wellicht een dwarsligger, weer een mogelijk egoprobleem.

Soms is het zinvol om te conformeren – alleen al om de lieve vrede te bewaren – en in andere gevallen spelen je principes een grotere rol. Altijd en overal (!) principieel en integer zijn, maakt je mogelijk wat stroef in de omgang. Zie ook het rolmodel van de Stoïcijnse Cato (de jongere).

Generalisaties niet weerleggen maar uitdagen

Je kan tegen de generaliserende sleutelwoorden argumenteren maar vaak is het handiger om de generaliserende bewering ter discussie te stellen met “Oh ja?”. Of je kan het sleutelwoord herhalen met een vraagteken erachter. Altijd? Overal? Iedereen?

Daarop zal de generalisator (generalissimo?) in veel gevallen zelf al toegeven dat er uitzonderingen zijn. Niet zelden volgt dan een leuke discussie waarbij je samen tot de conclusie komt dat de generalisatie niet zo heet gegeten wordt als hij wordt opgediend.

A lie will go round the world while truth is pulling its boots on.
Proverb

Generalisaties geven een beperkt perspectief

Nassim Taleb wees erop dat wanneer je alleen witte zwanen ziet, je aanneemt dat dit de enige kleur is van deze diersoort. Zie je dan een zwarte zwaan, dan weerlegt dit je claim. In Nederland komen veel witte zwanen voor, maar ook minder dan 100 broedparen van de zwarte zwaan. Echt waar, ik heb ze zelf gezien, maar niet overal of altijd.

If 50 million people say something foolish, it is still foolish.
W. Somerset-Maugham

Door je waarneming en bewustzijn te verbreden en je geest open te stellen, zie je meer kleuren tussen wit en zwart. En veel meer dan de spreekwoordelijke 50 tinten grijs…
Het is vaak een kwestie van wat gezond verstand kweken.

Statistisch generaliseren

Een statistische manier van generaliseren is uitgevonden door Vilvredo Pareto. Zijn ‘regel’ geeft aan dat er doorgaans een 20-80% verdeling is. Tachtig procent van het resultaat zit in 20% van de inspanning.

Dat klopt niet altijd exact, maar goed genoeg om er effectief meer te kunnen generaliseren.

Als je weet dat 80% van je omzet komt uit 20% van je klanten, dan doe je er goed aan om je met je marketing te richten op de factoren die het meest bijdraagt in de omzet.

En met de generalisatie dat 20% van de zorgzame dingen die je doet 80% van de tevredenheid van je partner dekt, kan je persoonlijk je voordeel doen.

Generaliseer voorzichtig. Altijd! Overal! Met iedereen!