De meeste mensen – adrenaline junkies uitgesloten – houden van stabiliteit. We zoeken dat in vertrouwde dingen, vooral materieel, die ons een gevoel van permanentie, veiligheid en eigenwaarde geven.
Maar zodra er wat verandert, maakt dat ook de weg vrij naar andere aanpassingen. Van het een komt het ander.
Dit heet het Diderot effect naar de Franse filosoof Denis Diderot (1713–1784), die het omschreef in een artikel met de titel “Spijt van het afscheid van mijn oude kamerjas”.
Er zijn twee versie van het verhaal.
Volgens Wikipedia kreeg de arme Diderot een mooie rode kamerjas cadeau. Maar volgens o.a. James Clear kocht Catharina de Grote de bibliotheek van Diderot om hem financieel te steunen.
De eerste uitgave die hij deed was een nieuwe kamerjas. Hij was blij met zijn nieuwe kledingstuk, maar het stak erg af bij de rest van zijn armoedige bezittingen. Binnen de kortste keren had hij de inrichting van zijn huis vernieuwd en een fraaie garderobe aangeschaft. Geef hem eens ongelijk, een nieuwe bank op een oud kleed of andersom wringt een beetje.
Diderot klaagde dat hij zich voorheen geen zorgen maakte over zijn uiterlijk en inventaris, maar dat hij uiteindelijk een slaaf werd van zijn bezittingen.
Hoe anders was de instelling van Erasmus een eeuw of wat eerder: “Als ik wat geld heb koop ik boeken en als er wat over is eten en kleding.” De ‘Franse slag’ van Diderot is duidelijk anders dan het Nederlandse calvinisme, zonder er een oordeel over uit te spreken, genieten van het leven is ook wat waard…
Eigenwaarde is je niet laten bezitten door je bezittingen
De les is dat als er één schaap over de dam is, er meer volgen. De ene aanschaf roept de andere op als een vallende domino. Voor je het weet zit je tegen de limiet van je creditcard aan. Therapeutisch winkelen heet dat! Uiteindelijk is het de keus of triviale bezittingen belangrijker voor je zijn dan je gevoel van eigenwaarde. Hard maar waar!?
In die laatste zin is de les van Diderot ook immaterieel terug te vinden. Wij proberen soms onze mentale toestand te compenseren met aankopen of overtuigingen die ons het gevoel geven dat we toch wel wat waard zijn. Ga er liever vanuit dat je als mens intrinsiek wat waard bent en maak dat waar!
Herken je deze overwegingen in jezelf? Zo ja, doe er je voordeel mee. Zo niet, leer jezelf dan beter kennen :-). Sommige onbewuste gewoonten zijn zo ingesleten dat we ze nauwelijks meer herkennen.