Een veel voorkomend onderwerp met mensen die om begeleiding vragen is dat ze problemen hebben met het uiten van hun emoties en niet zelden in combinatie met relaties. Ze willen dat graag veranderen maar weten niet hoe ze het aan moeten pakken. In relaties met partners, familie en vrienden is het uiten van emoties nog meer beladen en kan voor heftige conflicten zorgen.
Emoties zijn een gevoel
Wanneer je een emotie voelt opkomen, dan kan je leren om jezelf daarop te betrappen. Bewustzijn (waarnemen) is de eerste stap van verandering en groei.
Zodra je merkt dat een gebeurtenis of uitlating van iemand een trigger is voor een emotie, vraag je dan af “Waarom reageer ik daarop en waarom op deze manier?”. Ligt het aan de opmerking, de context of de persoon? De emotie ligt in jezelf besloten en meestal niet in de intentie van de situatie of de ander.
Between stimulus and response, there is a space. In that space lies our freedom and power to choose our response. In our response lies our growth and happiness.
Stephen Covey (hij zei dit overgenomen te hebben van Victor Frankl maar dat is niet terug te vinden in diens publicaties)
Deze korte pauze is niet bedoeld om je emotie te onderdrukken maar om je af te vragen of het de moeite waard is om eraan toe te geven en hoe je kan reageren zonder uit de bocht te vliegen.
Anyone can become angry, that is easy. But to be angry with the right person, to the right degree, at the right time, for the right purpose, and in the right way… this is not easy.
Aristotle
Emoties en gevoelens komen en gaan. Het gezegde is: “Jantje huilt, Jantje lacht.” Bij kinderen is het tonen van emoties nog instinctief. Het is een teken van volwassenheid dat je met stemmingen en emoties om kan gaan.
Emoties uiten of gevoel aangeven
Je kan een opkomende emotie de vrije teugel geven, maar dan verlies je de controle. Je kan achteraf zeggen “Ach, ik was kwaad of je maakt mij kwaad”. Maar erken eens dat je je kwaad hebt laten maken, neem daar verantwoordelijkheid voor en geef niet de ander de schuld.
No one can make you feel inferior without your consent.
Eleanor Roosevelt
In plaats van jezelf te identificeren met de emotie “Ik ben BOOS!”, kan je stellen “Ik voel boosheid opkomen” of “Ik voel woede opkomen”.
Een alternatief is om je emotie te verwoorden. Je kan kwaad of gekwetst reageren maar het is beter om te zeggen wat je voelt.
Wanneer je zegt “Ik voel mij gekwetst door jouw opmerkingen of gedrag” of “Ik wordt wat verdrietig van jouw pogingen om mij te kwetsen, waarom doe je dat?”. Niet zelden zal het antwoord zijn dat het niet zo bedoeld is. Vraag dan “Hoe dan wel?”. Geef een signaal dat het gedrag van de ander ongewenst is of grensoverschrijdend. Het aangeven van grenzen wat wel en niet – emotioneel – acceptabel voor je is, is een gezonde manier van reageren die we een afgewogen respons kunnen noemen.
Als iemand steeds weer de grenzen overschrijdt en overduidelijk de intentie heeft om je uit je tent te lokken, geef er dan niet aan toe. Als de kwetsende persoon aangeeft dat je ’te lange tenen’ of ‘geen eelt op je ziel’ hebt, dan kan je vragen waarom de ander het leuk vindt om dat te blijven doen. Assertief is de vraag “Wat is er mis met je, wat wil je bewijzen?”.
Reactie of Respons
Maakt er iemand een opmerking die een emotie oproept, vraag je dan eerst een paar dingen af. Reageer niet direct, maar neem even afstand. Reageren is Re-Ageren, een instinctieve reactie zonder erbij na te denken. Je kan best ad rem zijn, maar denk ook dan even na over het effect van je ‘losse flodder’.
Ten eerste is het de vraag of je het goed gehoord of begrepen hebt, dus stel de vraag “Hoe bedoel je dat?”. Dat kan de zaak helder maken, of je krijgt een smoesje omdat de ander door begint te krijgen dat hij/zij te ver is gegaan.
Als iemand je – zogenaamd vriendschappelijk – zit te pesten, dan is jouw relatie met die persoon bepalend hoe het je raakt. Van een goede vriend accepteer je meer dan van anderen omdat je weet dat die het niet kwetsend bedoeld heeft. Neem dat mee in je afweging.
Wanneer de opmerking bewust kwetsend is, dan kan je altijd nog vragen “Vind je het nodig om zoiets te zeggen? Het raakt mij!”. Je kan daar allerlei kwalificaties over de spreker aan toevoegen maar dan verlaag je je tot zijn niveau. Je kan hooguit opmerken dat het gevoel voor humor van de ander – of het gebrek daaraan – dubieus is.
Kwetsen als reactie
Hurt people, hurt people.
(Gekwetste mensen kwetsen anderen)
Mensen die zelf gekwetst zijn door situaties en problemen hebben nogal eens de neiging om uit een reflex – de angst om weer gekwetst te worden – hard van zich af te slaan of scherp te reageren. Vraag dan “Waarom doe je zo? Wat wil je ermee bereiken?”.
Uiteindelijk is alle communicatie tussen mensen het uitwisselen van meningen. Van een opinie hoef je je niets aan te trekken, het is maar een mening. Komt het dom, agressief, kwetsend over, vraag dan “Echt!?”.
En kwets zelf nooit anderen bewust. Je zelfrespect kan ervan afhangen..