De term ‘volwassen’ betekent ‘uitgegroeid’ en kenmerkt zich door volwassen gedrag met intrinsieke verantwoordelijkheid. Dit kent verschillende aspecten zoals fysiek (biologisch), mentaal, emotioneel, sociaal, seksueel, karaktervorming, etc. Als volledig mens ben je nooit helemaal uitgegroeid, je bent altijd in ontwikkeling en beweging… of je gaat achteruit. De meest ingrijpende veranderingen zijn van de ene naar de andere fase in je leven. De enige constante is verandering.
Voor de wet ben je volwassen bij het bereiken van het 18e levensjaar. Je krijgt dan andere plichten en rechten dan als minderjarige.
Maar volwassenheid meet je niet af aan de kalender, fysieke kenmerken, triviale kennis of diploma’s. Volwassenheid is geen momentopname, maar een proces. Uiteindelijk is volwassen gedrag te meten aan de kwaliteit van de beslissingen die je neemt, het gedrag dat daaruit voortkomt en de verantwoordelijkheid die je zelfstandig op je neemt.
Zelfstandigheid is een goede maatstaf voor volwassenheid. Grote en kleinere beslissingen maken die je leven richting geven en de volledige verantwoordelijkheid van de consequenties aanvaarden.
Van Adolescent naar Adult
De psychologie beschouwt iemand als volwassen met het vormen van een stabiele identiteit (de authentieke persoonlijkheid). Dit komt tot stand tijdens de kindertijd en met name tijdens de adolescentie (van +/- 14 jaar tot midden twintig).
Delen van de hersenen zijn pas halverwege de twintig of zelfs aan het eind van die decade volledig ontwikkeld. In feite begin je dan pas optimaal te functioneren, wat soms te zien is bij laatbloeiers na een jeugd zonder opvallende prestaties.
Sommige minderjarigen vertonen in sommige opzichten heel volwassen gedrag. Op andere gebieden – zoals het inschatten van risico’s – helaas niet altijd. Je komt – bij uitzondering zelfs ‘oude zielen’ tegen. Dat zijn kinderen die gedrag vertonen dat je (zeer) vroegrijp kan noemen qua karakter en diepte van hun inzichten. Dat laatste is duidelijk wat anders dan de kinderwijsheid van prietpraat (leuk maar zonder diepgang).
Aan de andere kant is het gezegde “Wijsheid komt met de jaren”, hoewel een bekende aanvulling is “… of helemaal niet”. Dat laatste zie je aan mensen die tot hun dood onvolwassen gedrag blijven vertonen en dat rechtvaardigen als hun uitdrukking van ‘vrijheid’.
Als volwassene heb je de vrijheid in veel keuzes maar alleen binnen de verantwoordelijkheden die je impliciet hebt als lid van de maatschappij. Je hebt geen rechten zonder plichten en je bent geen volwaardig burger als je alleen rechten claimt maar je plichten zoveel mogelijk wilt ontlopen. Dit laatste los van politieke implicaties, al wil ‘rechts’ dat wel graag zo toepassen.
Verantwoordelijk of Onverantwoordelijk
In het proces van volwassen worden moet je verantwoordelijkheid voelen en ontwikkelen. Je bent onvolwassen wanneer steeds achteraf of herhaald blijkt dat je de consequenties van je gedrag niet goed hebt ingeschat. De oorzaak is vaak dat je [principes en waarden]() onvoldoende duidelijk zijn. De basis van dit laatste komt uit je omgeving maar je geeft er uiteindelijk je eigen invulling aan. Adolescent gedrag is vaak een afzetting tegen de principes en waarden van de opvoeders zonder dat je de vrijheid hebt om die zelf te ontwikkelen en er naar te handelen.
Verantwoordelijk gedrag is niet alleen je bewust zijn van de consequenties maar ook beseffen dat je de eigenaar bent van alle consequenties. De gevolgen van jouw handelen of passiviteit zijn mogelijk ernstiger dan voor jou persoonlijk, maar jij bent de eigenaar van de ellende waarmee je anderen en jezelf opzadelt.
Denken “maakt toch niet uit” zonder de negatieve gevolgen voor anderen in te calculeren is onverantwoordelijk. Dat soort ‘denken’ is vaak alleen een slordige veronderstelling op basis van eigen belangen zonder besef van consequenties. Je weet dat je met een x aantal drankjes in je nek niet verantwoord kan functioneren, zelfs niet op de fiets. Dat weet je voordat je de eerste aan je lippen zet. Zie ook ‘100% Bob, 0% op”.
Ook dronken of onder de invloed van andere geestvernauwende middelen, ben je eigenaar van de consequenties van je handelen. Voor de wet kom je daar niet onderuit, maar je eigen gevoel van verantwoordelijkheid en morele verplichting (naar anderen toe) moeten je al weerhouden.
Nederigheid of Arrogantie
Trots zijn op een prestatie is prima. Gepaste trots en niet als een macho haantje (of kippetje) onvolwassen rond lopen struinen. Een bescheiden opstelling siert en je succes is meestal niet alleen te danken aan talent maar aan inzet en bijdrage. Of het is een prestatie dankzij de waterdragers om je heen. Niets om over op te scheppen, alleen dankbaarheid tonen en uiten naar de mensen toe die het mogelijk maakten.
De meeste zaken in het leven zijn vanzelfsprekend als volwassen gedrag en daarom is het niet nodig om er over op te scheppen. ‘Kijk mij eens’ is onvolwassen onzekerheid als je egoïstische daden jouw waarde als mens moeten bevestigen. Doe wat nodig is in de rol waarin je een taak op je neemt en voer die zo goed mogelijk uit. Dat is meer dan genoeg.
Het is fijn als mensen waardering tonen voor je inzet, maar ga er niet kinderachtig om bedelen. Zelfs als anderen er met de ‘eer’ vandoor dreigen te gaan, kan je ervan uitgaan dat oplettende mensen best weten aan wie de waardering voor een prestatie toekomt. En komt die niet, dat is dat een les waaruit je consequenties moet trekken.
Waarheid zien of Opinie promoten
Wat is belangrijker? Feitelijk onderbouwde en morele standpunten uitdragen of alleen een mening verkondigen zonder naar anderen te luisteren om je ego te strelen.
Het eerste is een overtuiging die je kan staven aan de hand van de kennis en inzichten die je hebt terwijl je open staat voor afwijkende ingangen. Een moreel standpunt kan gepresenteerd worden als de waarde die je hecht aan principes en hogere waarden.
Mensen verschillen nu eenmaal in de belangrijkheid die ze toekennen aan hogere waarden, overtuigingen en feiten. Verkondig je mening niet als de enige waarheid, maar probeer eerst de ander te begrijpen. Als er interesse is, leg dan uit waar jouw visie van de realiteit op gebaseerd is.
Sta open voor de realiteit zoals anderen die zien en stel vragen wat de onderliggende beweegredenen zijn. Open vragen stellen kan al weerstand oproepen, maar het is volwassen om graag de denkwijze van iemand te willen begrijpen. En ook al begrijp je de redenering, dan kan je het – met respect – nog altijd oneens zijn op principiële en inhoudelijke gronden. Zoek naar overeenkomsten, niet primair naar verschillen.
Verschillen accepteren is volwassen gedrag evenals impliciet respect tonen. Eenvormigheid promoten en je tegen anderen afzetten omdat ze ‘anders’ zijn is onvolwassen. Verschillen worden helaas te vaak (bewust!) uitvergroot waardoor polarisatie ontstaat en mogelijkheden voor constructieve oplossingen uitgesloten worden.
Het getuigt van volwassenheid als je open staat voor (nieuwe) informatie en inhoudelijke bijdragen van anderen. Meningen verkondigen die niet of nauwelijks aan (eigen) kennis van zaken getoetst zijn, is een kenmerk van onvolwassenheid. Vaak is het alleen het napraten van de consensus van de groep waarvan men deel uitmaakt. Alleen opinie spuien zonder te luisteren is hard schreeuwen ‘omdat je gelijk hebt’ en de ander een idioot is. Als iedereen een idioot is, ben jij de idioot.
Besluitvaardig of uitstelgedrag
Keuzes maken is makkelijker als je weet waarom je ze maakt. Zonder leidraad zwalk je tussen besluiteloosheid en paniekvoetbal. Beiden kunnen een kenmerk van keuzestress zijn. De kernwaarden die voor jouw belangrijk zijn vormen een goede leidraad. Meestal zijn die onbewust, maar door ze bewust af te wegen heb je een toets voor beslissingen die je leven richting kunnen geven.
Is voor jouw een bijdrage aan je (naaste) omgeving belangrijk, dan is er meestal een goede basis voor volwassen beslissingen. Weegt eigenbelang (bezittingen en status) voor jou zwaarder, dan kleurt dat jouw beslissingen op een manier die vaker onvolwassen is.
Bij belangrijke beslissingen is het goed om een afweging te maken of het in lijn is met je waarden en bijdraagt aan je doelen (zonder anderen te schaden). Maak je zulke afwegingen per geval en met een zekere willekeur, dan laat je je leven leiden door toevalligheden. Mensen die consequent handelen volgens hun waarden, nemen verantwoordelijkheid voor hun beslissingen. Doe je dat niet, dan dreig je af te zakken naar emotioneel reageren afhankelijk van je stemming en de omstandigheden. In dat geval val je in de categorie ‘ongeleid projectiel’.
Actieve overtuigingen of Voorzichtige twijfels
Een sterke overtuiging draag je actief uit. Je geeft je grenzen aan omdat een bepaalde keuze niet past bij je levensovertuiging of filosofie. Je laat anderen ook blijken dat je keuzes maakt op basis van je overtuigingen en waarom. Als men dat respecteert dan geeft dat een goed gevoel. Zo niet, dan weet je wat je aan de anderen hebt, wat ook zekerheid geeft.
Bij twijfelend en (extreem) risicomijdend gedrag ga je de verantwoordelijkheid uit de weg voor de consequenties van je keuze. Maar niets doen is ook een keuze en heeft ook consequenties. Niet zelden zijn die consequenties niet optimaal of negatief. Je durft niet te kiezen uit angst een verkeerde beslissing te maken. Daardoor kan een ontwikkeling zich opdringen die je niet wilde maar toch moet accepteren.
Volwassenheid is staan voor de hogere waarden waar je in gelooft terwijl je anderen in hun waarde laat. Wanneer je liever deel uitmaakt van de ‘zwijgende meerderheid’ dan laat je dingen gebeuren waarvoor je later verantwoordelijkheid wilt ontkennen. Als lid van de maatschappij draag je mede verantwoordelijkheid voor alles wat er gebeurt, ook al ben je het niet eens met sommige beslissingen van de meerderheid.
Weerzin van politiek gekibbel, polarisatie en vuile spelletjes is normaal. Maar toch zal je als lid van de maatschappij een modus moeten vinden om een volwassen bijdrage te leveren. Het valt niet mee om volgens je principes te leven en te handelen maar het toont volwassen gedrag om principiële keuzes te durven maken.
Verlangen naar Groei of naar Plezier
Groeien als mens betekent je kennis en inzicht ontwikkelen om een beter mens te zijn en telkens iets beter. Niet alleen ‘meer’ zijn en hebben, maar beter functioneren in de verschillende rollen in je leven. Volwassenheid is waarde leveren in je relaties, niet afhankelijk zijn van anderen of prestaties om jou als mens te bepalen.
Het verlangen om te groeien komt vaak voort uit onvrede met je huidige situatie. De hang om beter en weerbaarder in het leven te staan. Dat wordt niet zelden gevoed door een intense interesse naar meer dan de sleur of de waan van de dag. Na de opleiding staat de ontwikkeling van de meeste mensen grotendeels stil afgezien van hetgeen noodzakelijk is voor hun werk. Je wilt meer begrijpen van mens en maatschappij. De brede kennis over wat je interesseert is tegenwoordig vrij toegankelijk al zal je zelf het kaf van het koren moeten scheiden (zie fake- en misleidende informatie).
Groeien is volwassener worden, kennis en inzichten tot je nemen en een eigen filosofie voor je leven opbouwen. Verbreding en verdieping op verschillende gebieden. Je lijf en je geest beter begrijpen en emotioneel weerbaarder zijn. Daar werk je gestaag aan als een proces in plaats van een specifiek resultaat. Een mooie bezigheid voor de rest van je leven want jong of oud, je bent nooit helemaal uitgegroeid.
Wanneer je alleen verlangt naar plezier hebben en maken, dan gedraag je jezelf als een kind. Het heeft narcistische trekjes wat in een tijdperk van overdaad en ‘recht hebben op’ al te makkelijk toeslaat. Je ‘geluk’ is daarmee afhankelijk van anderen en daarmee niet langer je eigen verantwoordelijkheid.
Geluk en tevredenheid kan je vinden op allerlei manieren. Met kortetermijndoelen is onafhankelijkheid zelden duurzaam. Met alle luxe die we mogen meemaken is ‘instant gratification’ een val waar je makkelijk in kan lopen. Direct willen hebben, zijn en voelen wat je wil lijkt makkelijk maar is uiteindelijk een doodlopende weg die meer lijkt op het dreinende zeuren van een kind.
Toegepaste mildheid of Zelfverbetering
Mildheid wil zeggen dat je niet te hard oordeelt over anderen en prettig bent in de omgang. Menselijke warmte uitstralen, oprechte belangstelling voor anderen, sociaal actief en ondersteunend. Aandacht en steun onbaatzuchtig geven is een volwassen houding. Doe het binnen je authentieke mogelijkheden en vrijwillig in plaats van als een opgelegde plicht.
Jezelf verbeteren lijkt goed, maar is onvolwassen als het alleen promotie van je eigen ego is, gericht is op uiterlijk vertoon en materialisme. De aandacht opeisen en steeds over je eigen prestaties praten komt onvolwassen over. Je lijkt dan net een kind dat teveel suiker heeft gebruikt en door het huis stuitert, alleen met zichzelf bezig om een overschot aan energie kwijt te raken. Jouw passie en roep om aandacht kan knap vermoeiend zijn voor de mensen om je heen (mea culpa…).
Volwassen mensen vragen niet om aandacht, maar geven het. Ze weten dat authenticiteit en betrokkenheid ze veel meer brengt dan onvolwassen afhankelijkheid, claimgedrag en je een slachtoffer van omstandigheden voelen.
Mild en bescheiden in het leven staan toont volwassen gedrag. Het is evenwichtiger dan brallend je eigen belangrijkheid op de voorgrond schuiven. Je maakt geen verschil door steeds op te vallen, maar door een significante bijdrage aan het welzijn van anderen te leveren.
Conclusie: volwassen gedrag verdient respect
Volwassen zijn is geen kwestie van een jaartal maar van menselijke kwaliteiten in je relaties en je rollen in de maatschappij. Bewustzijn van verantwoordelijkheden dwingt volwassen beslissingen af. Je verdient er respect mee zonder het ooit maar te claimen laat staan af te dwingen. Verdient respect **krijgen** is iets waar je zelf geen controle over hebt.
Onvolwassen gedrag komt te vaak negatief in het nieuws door zelfingenomen flapdrollen met opinies. Idem ‘app-drollen’ die in het verkeer niet van hun schempje af kunnen blijven. Hoe wil je jezelf zien en hoe wil je waarde leveren voor je sociale cirkels? Maak een volwassen keuze en accepteer de consequenties.
Accepteer dat je een imperfect mens bent maar dat je met goede intenties het beste van jezelf geeft. Groei als mens en werk aan je volwassenheid in alle aspecten. Blijf speels genieten van het leven met volwassen gedrag en oog op de risico’s voor jezelf en anderen.
