Veranderen is moeilijk

Leestijd: 5 minuten

Om als persoon te groeien is het nodig om iets te veranderen. Je ingesleten gewoontes (goed en slecht), karaktertrekken versterken of aanpassen, je manier van denken en voelen, je gedrag, je visie op de wereld om je heen, en ga zo maar door. Uiteraard doe je dat niet allemaal tegelijk want dan maak je jezelf gek. De meeste mensen kunnen moeilijk veranderen, waarom en hoe kan je wel bereiken wat je wilt?

Waarom kunnen wij moeilijk veranderen?

Het proces van veranderen is het optimaliseren van je potentieel en een aanpassing aan je omstandigheden. Dat vergt tijd, energie en constante aandacht. Naast je normale verantwoordelijkheden is dat niet altijd even makkelijk op te brengen.

Soms is het een kwestie van mogelijkheden die zich aandienen. Mijn oud-oom brak zijn been toen hij 62 was. “Ik kom niet meer voor de klas” constateerde hij. “Maar”, vervolgde hij direct “ik heb in plaats van leraar (middelbaar onderwijs) altijd predikant willen worden”. Het been herstelde zich redelijk en zijn vermogen om te leren was zeker niet aangetast. In een paar jaar tijd realiseerde hij zijn levensdroom. Wat een groeier! WOW!

Verandering doet vaak pijn, omdat je oude patronen en gewoonten moet loslaten. Je krijgt soms ook het gevoel “Ik deed iets fout!” wat je een negatieve indruk geeft. Herkennen en erkennen wat er beter kan, is onderdeel van de bewustwording tijdens persoonlijke groei. Zolang je niet beseft dat het beter, anders, makkelijker, soepeler, effectiever etc. kan, dan heeft verandering geen basis.

Je past jezelf ook niet aan omwille van veranderen, maar om andere doelen te bereiken. Die nieuwe of vernieuwde doelen passen bij je waarden, de betekenis van je leven en de missie die je voldoening kan geven. Het resultaat waaraan je stap voor stap wil werken, ondervindt weerstand in jezelf en in je omgeving.

Je moet het potentiële resultaat afwegen tegen het verlaten van je comfortzone. Daarbij kan je soms beter de goedbedoelde adviezen negeren van mensen die je willen houden, zoals je bent om hun eigen redenen, die niet altijd in jouw belang zijn..

Wat is de weerstand waardoor wij moeilijk veranderen?

Het kost energie om in beweging te komen. Die eerste stap kost kracht als de activeringsenergie die nodig is om het proces te starten. Ben je eenmaal bezig, da gaat het makkelijker, vandaar Momentum geeft Motivatie en The 5 second rule.

Ondertussen geeft je ego onbewuste signalen dat je met veranderen toegeeft dat je eerdere aanpak niet optimaal was of zelfs fout. Dat kan zelfs je gevoel over eerdere successen op losse schroeven zetten. Twijfelen over je keuzes is normaal. Angst overwinnen voor het onbekende is een succes op zich. Het lijkt op roulette spelen, maar je kan soms beter een kans wagen.

Het voelt veiliger aan om te blijven zitten waar je zit. Je weet wat je hebt, maar bent niet zeker wat je krijgt of kan bereiken. Niet veranderen/verbeteren is een beetje als verstoppertje spelen.

Er is een bekende parabel van een kikker in heet water. Wreed maar lees verder.
Als je de kikker in het hete water zou gooien (niet doen!), dan springt hij/zij er direct weer uit. Maar warm je het water langzaam op, dan blijft de kikker zitten tot hij gekookt is. Dit bizarre verhaal wordt vaak gebruikt om te ‘verklaren’ waarom mensen niet willen veranderen ondanks slechte omstandigheden (bv. bij een langzaam teruglopende gezondheid).
Gelukkig – voor de de kikker en voor ons – is het verhaal onzin. In de praktijk zijn de kikkers bij proeven direct verdwenen, zodra het water niet meer lekker aanvoelde. Of mensen ook zo slim zijn? Mwahhh… helaas niet altijd… en zo branden wij soms onze billen door ons onvermogen om de noodzaak, of zelfs maar de mogelijkheid van verandering aan te voelen.

De energie die je stopt in veranderen moet wel de moeite waard zijn. Als je er 10% inspanning in moet stoppen en het levert 1% voordeel op dan lijkt het niet de moeite waard. Aan de andere kant kan de 1% met samengestelde rente (winst op winst) vele malen de investering opleveren. En de cijfers op zich zeggen weinig over de kwaliteit die je bereikt of het gevoel van meer zelfrespect en zelfvertrouwen.

Hoe kan je veranderen?

Veranderen hoeft geen proces van dramatische aanpassingen te zijn, het kan vaak stap voor stap. Goede voornemens voor het nieuwjaar zijn gevaarlijk en mislukken vaak. Ineens veranderen en veel tegelijk veranderen kost veel moeite. Meestal is een geleidelijke aanpak de beste. Daarom is “moeilijk veranderen” ook een mythe die je kan doorbreken met weten wat je wilt bereiken, wat je er voor over hebt en haalbare doelen stellen.

Ga in het begin voor kleine successen die je zelfvertrouwen geven om je groei geleidelijk uit te bouwen. Door je gewoontes langzaam bij te stellen, kan je zonder een groot beroep op wilskracht geleidelijk veranderen. Elke week wat wijzigen geeft op de lange termijn een duurzamer resultaat. Volhouden is makkelijker bij kleine stappen. Een keer een stap terug moeten doen, kan je weer rechttrekken.

Stop met slechte gewoontes of bouw ze af. Leer er goede gewoontes voor in de plaats.

Er zijn verandermodellen – meestal van toepassing op organisaties – die beschrijven welke processen bij verandering horen. Een stappenplan geeft je ook een houvast.

Toch liever niet veranderen?

Als je besluit om niet te veranderen, dan moet je geen andere resultaten verwachten dan de huidige. Albert Einstein noemde het ‘waanzin’ om een andere uitslag te verwachten bij een gelijkblijvende benadering. Verandering geeft de kans op verbetering, maar ook hier geven resultaten uit het verleden geen garantie op de toekomst.

Of je wel of niet kiest voor verandering en groei, wordt voor een groot deel bepaald door je instelling. Denk je dat je niet kan groeien? Dan doe je het niet en krijg je gelijk. Denk je dat je het (wellicht) wel kan? Dan probeer je het en boek je hopelijk kleine successen om je verder te motiveren. Niet geschoten, altijd mis!

Conclusie

• Ga na, wat je kan veranderen (bewustzijn) om een beter mens te zijn (vanaf nu).
• Zoek naar stappen die je kan ondernemen, stippel een eenvoudig plan uit en begin met de eerste stap.
• Verander niet alles tegelijk en door elkaar. Maak jezelf niet gek.
• Hou niet te lang vast aan zaken die geen inhoudelijke betekenis meer hebben in je leven.