Mogelijke problemen tijdens meditatie

gewoontes - houden je in evenwicht

Meditatie problemen? Je doet het toch om tot rust te komen!
Sommige mensen lezen dat meditatie helpt tegen stress. Ze lezen een artikel of een boekje en gaan vervolgens stil zitten om zich op hun ademhaling te concentreren. Bovendien hebben ze meestal gelezen dat er ‘geen foute manier is om te mediteren’.

Dat klopt allemaal, maar je moet wel een techniek gebruiken die emotioneel/mentaal bij je past. Dat is een beetje te vergelijken met “Oh, sport is goed voor mij… ik ga hink-stap-springen of een marathon lopen”. Bewegen is prima, maar je hebt het dan over disciplines die weinig van doen hebben met hinkelen wat je als kind deed, of een stukje joggen. Het gevolg is vaak ‘te veel en te snel’ waardoor blessures op de loer liggen en bovendien moeilijk vol te houden. De conclusie is dan “bewegen is toch niet zo goed voor mij”. Tja, pak dingen aan zoals een baby. Eerst kruipen, dan (waggelend) lopen en uiteindelijke (als peuter) rennen. Alle begin is moeilijk.

Intermezzo

Een Europeaan zit tussen een groep mediterende Tibetaanse monniken. Er heerst een oorverdovende stilte. Na een half uur staat de Europeaan op en schreeuwt “Ik kan er niet meer tegen!!! Ik word hier gek van!!!” Hij wordt met zachte hand naar buiten geleid voor een kalmerend kopje thee met ranzige yak-boter. De monniken mediteren onverstoorbaar door.

Wat een mafkees zou je zeggen! Maar de oorzaak kan liggen in een plotselinge ‘ego-angst’ met name bij ongetraind en niet begeleid mediteren.

Ego-angst?

Wanneer de meditatie naar binnen gericht is – op jezelf en niet op externe zaken – kan je mentale toestand zich verdiepen en de stroom aan gedachten grotendeels stilvallen. Maar soms kan er ineens een vloed aan gedachten opkomen. Je kan het bijna omschrijven als een mentale apneu, waarbij de gedachten stokken en plotseling op gang komen, net als de ademhaling. Beginnelingen kan dit overweldigen en ze schrikken zich rot. Het lijkt op een angstaanval, maar het is enkel een gevoel, geen medische conditie.

Een mogelijke verklaring van dit fenomeen is dat het ‘ik’ veelal bepaald wordt door gedachten, en ongetwijfeld zijn er nog andere en neurologische en psychologische interpretaties. Bij het wegvallen van de stroom gedachten raakt het ‘ik’ een beetje in paniek… ‘waar ben ik’… en maakt een stroom van gedachten vrij als compensatie. De oosterse filosofie gaat er dan ook vanuit dat er geen ‘ik’ is, alleen een stroom gedachten die ons bewustzijn vormt en daarmee de ‘illusie’ van een ‘ik’ geeft. Zie ook het boek No self, no problem.

Een tweede verklaring is dat meditatie verschillende delen van de hersenen stimuleert. Vooral bij een naar binnen gerichte meditatie kunnen cognitieve of emotioneel/hormonale processen op hol slaan. Je voelt paniek, en het kan heel bedreigend voelen. Sommigen ervaren zelfs depressieve gevoelens of dissociatie (empathie en compassie kwijt raken). Al die gevoelens gaan over, maar kunnen enige tijd persisteren.

Zie ook De donkere kant van ‘mindfulness’?.

Mediteer, maar niet als een monnik

Mediteren als een monnik?

Door alleen op de adem te concentreren tijdens meditatie, probeer je de discipline te emuleren van een Boeddhistische monnik. OK, maar die rennen toch niet bij bosjes de kloosters uit, gillend dat ze er niet tegen kunnen, net als de eerder vermelde Europeaan? Die monniken zijn mensen die al een spirituele instelling hebben. Bovendien krijgen ze begeleiding van anderen die veel ervaring hebben. Een voorbeeld is de mantra-meditatie waarbij beoefenaars na een initiatieperiode een persoonlijke mantra krijgen van hun leermeester. Kortom, maatwerk!

Er zijn ook indicaties dat een teveel naar binnen gerichte meditatie belemmerend kan zijn voor je creativiteit. Wanneer je dat zelf opmerkt, mediteer dan korter of meer op reflectie gebaseerd en niet op ‘stilte’.

Hoe kan je ‘verantwoord’ (leren) mediteren?

Er zijn veel verschillende technieken om te mediteren op een andere manier dan de standaard focus op de ademhaling. Mediteren en mindful functioneren is veel meer dan ‘stilzitten en je hoofd leeg maken’.

Een paar diepe ademhalingen of een minuut tot rust komen voordat je begint aan een taak, kan je al een meditatie noemen. Zie o.a. ook de ‘Centrerende ademhaling’ in het artikel over Ademhaling.

Meditatie helpt en is sterk aan te bevelen. Maar het is geen wondermiddel. Met name bij emotionele problemen, stress in relaties en de interacties met anderen, is het goed om de problemen te onderkennen en aan te pakken. Door reflectie en het ontwikkelen van een eigen filosofie kom je dan beter in evenwicht. Soms zal therapie nodig zijn (begeleiding bij het oplossen van problemen). Pas als je beter in je vel zit kan je optimaal genieten van de stilte en rust van meditatie.

Zie ook Mediteren is een massage voor je geest en meditatie technieken

Nog even het volgende…

Zoek jij een PG Gids/Begeleider? Vraag NU een gratis en vrijblijvende eerste inventarisatie aan voor begeleiding voor Persoonlijke Groei.

Het doel van deze cursus is om met Gedragsverandering stress-bestendig te worden.

Info / Bestellen