Het begrip ‘Mindfulness’ komt uit de oosterse filosofie (Boeddhisme). Het betekent leven in het moment (Nu) en dingen met ‘aandacht’ doen. Niet gedachteloos (mindless) maar met een ontspannen focus. Bekende voorbeelden zijn om rustig op te gaan in het langzaam de vaat doen. Lekker met je handen in een teiltje sop. Elk kopje behandelen als een voorwerp met waarde. Rustige bewegingen. Meditatief je gedachten voorbij laten glijden. Doe die vaatwasser de deur maar uit! Of toch maar niet…?
Met mindfulness kan je ontstressen en je alleen richten op het moment van Nu. Daarmee meem je afstad van afleiding zoals:
- Denken aan (vooral fouten en veronderstelde imperfectie) uit het verleden.
- Zorgen over (vooral potentiële problemen in) de toekomst.
Beide zijn negatieve gedachten die geen waarde toevoegen en je angstig en onzeker maken.
De kern is acceptatie van de realiteit – wat er ‘is’ en gebeurt – zonder je daar druk over te maken. Daarmee verminder je de stress, veroorzaakt door je negatieve interpretaties. Dat wil niet zeggen dat je alles maar over je heen laat gaan, of dat je apathisch bent. Je kan nog steeds keuzes maken, maar de allereerste keuze is dat je gebeurtenissen niet direct emotioneel opvat. Dit is de keuze tussen het interval van de prikkel en je reactie.
Mindless?
Automatische emotionele reacties betekenen dat je niet de tijd neemt of jezelf gunt (!) om een keuze te maken, je wordt gedreven door impulsen. Daardoor heb je ‘lange tenen’ en een ‘kort lontje’. Je trekt jezelf zaken snel aan i.p.v. even na te denken over wat er gebeurt en hoe je daar mee om kan gaan.
Mindless is de tegenhanger van mindful(ness). Gedachteloos of juist met steeds weer terugkerende (meestal negatieve) gedachten over wat je meegemaakt hebt. Piekeren over het verleden en de toekomst en daardoor het zicht verliezen op Nu en wat je kan doen om je leven een positieve kant op te sturen.
De kaart is niet het terrein
Net zoals een landkaart een abstractie is van een gebied, zijn gedachten een interpretatie over iets dat gebeurd is of dat je denkt dat er gaat gebeuren.
Meerdere filosofische stromingen geven aan dat wat er feitelijk gebeurt niet hetzelfde is als de reactie – en met name de emotie – die je voelt. Zeggen ‘je maakt mij boos’ is een verkeerde interpretatie. De ander zegt iets en jij interpreteert dat als niet positief, als een aanval. In plaats van een vraag te stellen wat de intentie van de ander is of de opmerking te negeren, sla je terug. Letterlijk re-Ageren.
Mindfulness is een mindset om zaken waar te nemen zonder oordeel. Helder zien en rustig ervaren zonder je door instinctieve reacties te laten regeren. Dan pas een reactie bewust kiezen, actie of niet, helderheid zoeken of negeren. Niet langer door impulsen gedreven.
Emoties, verleden en toekomst
Emoties moet je niet proberen te onderdrukken, maar zien voor wat ze zijn. De emotie is niet de gebeurtenis maar jouw reactie. Ga na wat de intentie is en wat je er mee aan kan.
Verleden
Denken aan het verleden kan je emotioneel snel uit je evenwicht brengen. “Oh, dat was zo erg!”, en je voelt weer wat je toen ook voelde. Maar het ligt achter je in de tijd. Het is een herinnering, een ervaring, niet iets wat je emotioneel steeds weer opnieuw wil ervaren. Je kan het ook interpreteren als iets dat erg was om door te maken, maar dat je verder moet. Je kan er beter afstand van nemen. Het verleden ligt achter je en je kan het niet meer veranderen. Vraag jezelf bij dit soort negatieve gedachten of opkomende emoties af wat het op dit moment bijdraagt aan je leven. Zoniet, kap er dan mee!
Als er frictie met anderen in het spel is, dan kan je proberen de kloof te dichten. Niet vergeten, maar wel vergeven. Je moet verder en het is lastig als je emotionele bagage achter je aan blijft slepen. En zeker als die bagage steeds groter wordt naarmate je negatieve ervaringen (letterlijk) verzamelt. De beste oplossing is om het los te laten en er vrede mee hebben dat het achter je ligt.
Toekomst
Stress over de toekomst is ook een manier om mindless te zijn. Ergens tegenop zien en daar telkens weer op terugkomen is helaas vaak een zelfbevestigende voorspelling. “Ik ben slecht in ” geeft aanleiding tot een slechte prestatie. Je eigen instelling is de reden dat je geen voorbereiding doet (studeren of kijken hoe je het varkentje kan wassen). Daardoor mislukken je pogingen op een vrij voorspelbare manier. Niet geschoten, altijd mis.
Het zijn je eigen overtuigingen die er de oorzaak van zijn dat je iets niet kan of durft. Henry Ford zei hierover “Of je nu denkt dat je het kan of niet, je hebt gelijk!”. Jouw beperkende overtuigingen zorgen ervoor dat je potentieel onbenut blijft. Je saboteert jezelf! Je kan het in de meeste gevallen wel, maar je geeft jezelf geen toestemming om een serieuze poging te wagen. Zo’n instelling veranderen is niet eenvoudig.
Maar je kan wel om hulp vragen! Vrienden en kennissen zijn vaak graag bereid om het samen met jou een paar keer te proberen. Dan lijkt het in de praktijk best mee te vallen.
Mindfulness is ook ‘met overleg’
Het gezegde “wees snel, maar haast je niet” (be quick, but don’t hurry) kan je ook op mindfulness toepassen. Een mooi voorbeeld is de pianostemmer in het boek The Practicing Mind van Thomas Sterner. Voor een belangrijke uitvoering moest hij meerdere concertpiano’s stemmen. Hij realiseerde zich dat hij er eigenlijk te weinig tijd voor had en begon zich te haasten. Vervolgens maakte hij fouten en raakte nog meer achterop.
Plotseling realiseerde hij zich waar hij mee bezig was. Het stemmen van een piano is een techniek maar vergt ook gevoel. Je rationele brein helpt daarbij niet echt. Instinctief vertraagde hij zijn werk. Hij legde rustig zijn gereedschap klaar en begon aan de klus. Niet denken, maar rustig doen waar hij goed in was, elke handeling weloverwogen. Na een paar uur was hij klaar (gelukkig zonder gestoord te worden). Hij keek op zijn horloge en kwam tot de conclusie dat hij het werk sneller dan normaal had afgerond. Dat is een mooi voorbeeld van mindful je werk doen. Rustig in een toestand van ‘flow’ (zie Csikszentmihalyi) komen, waar je al je vaardigheden tot hun recht laat komen. Het is een uitdaging om een prestatie binnen een gegeven tijd af te ronden, de ‘sweet spot’ tussen verveling en de stress van teveel druk op jezelf uitoefenen.
Mindfulness als bewustwording
Iemand die uit een heel ander vaatje tapt is mindfulness trainer Kain Ramsey van Achology (zie ook zijn cursussen op Udemy. Hij heeft inmiddels meer dan een half miljoen cursisten voor Mindfulness, LifeCoaching, NLP, CBT, etc.).
In zijn benadering is mindfulness geen kwestie van ademhaling en concentratie, maar weten waarom je iets doet en je bewust zijn van cognitieve processen. In een mindfulness cursus die zeker in de eerste secties bol staat van psychologische principes en oude wijsheden, legt deze Schotse ex-militair uit, hoe je met een heel andere manier van mindfulness een lifestyle kan maken. Hij is wars van opsmuk en wil op een authentieke en integere manier anderen helpen om hun leven op de rit te krijgen. De lessen van zijn eigen problemen en de intense studie die hij daarna ondernam, motiveert hem daarbij. Zijn mindfulness cursus heeft meer dan 100 video’s (vaak rond de 15 minuten lang), ga er maar even voor zitten! Het is zeker de moeite waard en bol van wijsheid, theorie en toepasbare praktijk. Let goed op de frequente aanbiedingen van Udemy, anders betaal je de volle prijs (sorry Kain!).
Bewust leven
Mindfulness is bewust leven. Weten Waarom je iets doet en aandacht Hoe je het doet. Wat zijn je drijfveren. Welke aanpak werkt voor jou het beste. Denken en handelen (of juist niet handelen of reageren) volgens je principes en je waarden. Functioneren vanuit de betekenis van je leven, je missie, de rollen die je vervuld. Geen speelbal zijn van de mening van anderen.
Leef in het Nu zoals ook Eckhart Tolle) aangeeft en niet in het verleden. Leven met spijt en verdriet over het verleden is geen goed leven. Idem met angst en beven voor de toekomst. Leef in het Nu en geniet (met mate). Je kan bewust heel veel bijdragen aan de maatschappij op kleine en grotere manieren. Blijf betrokken en geef mensen de beste versie van jezelf. Het geeft je heel veel terug aan voldoening en vervulling. Ga ervoor!
Singletasken werkt sneller
Mindfulness is ook de tegenhanger van multitasken. In plaats van proberen meerdere ballen in de lucht te houden, focus je op één ding tegelijk. Niet eten voor de tv of een keer niet (druk) praten tijdens het eten (wel bij een gezellig etentje), een boek lezen zonder muziek of andere afleiding.
Multitasken is al jaren geleden ontmaskerd als een mythe. Het is niets anders dan snel schakelen tussen verschillende activiteiten waardoor de kwaliteit van je werk sneller terugloopt dan van een paar stevige borrels.
Zelfs bij een gesprek met iemand kan je mindful luisteren. Niet nadenken over wat je gaat antwoorden. Niet in de rede vallen maar aandachtig luisteren en de problemen van je gesprekspartner proberen te begrijpen. Herhaal diens woorden letterlijk voordat je i.p.v. je eigen formulering??? en stel open vragen (niet simpel met Ja of Nee te beantwoorden) met oprechte aandacht. Dit is de essentie van luisteren met compassie, met acceptatie van de ander. Empathie lijkt mooi, maar pas op dat je jezelf niet mee laat slepen in de gevoelens en problemen van de ander. Accepteer en begrijp, maar blijf jezelf.
Leven met mindfulness
Je kan mindfulness tijdens allerlei activiteiten beoefenen, of je kan gewoon genieten van momenten zoals een mooie zonsondergang. Mindfulness is leven in het Nu, niet tobben over wat achter je ligt of stressen wat morgen gaat brengen. Je leeft Nu en je legt daarmee de basis voor je toekomst.