Mentor Momenten oktober 2021 – The godfather of Flow

Leestijd: 8 minuten

PG advies met het meeste groeipotentieel per vierkante pixel!!!

Redactioneel

Hallo Groeiers!,

Eerder deze maand overleed de eminente psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi, één van de grondleggers van de positieve psychologie en de ‘godfather of Flow’. Zijn naam was een tongbreker die je het makkelijkst kan onthouden als ‘6 cent Mihalyi’ maar hij zei tegen de mensen die hem spraken, “call me ‘Mike’”. De Engelstalige bescheidenheid ‘my 5 cents worth’ was met veel meer dan 6 cent van toepassing op Mike, als wetenschapper was hij eerder de ‘man van 6 miljoen’ met een prachtige en waardevolle nalatenschap voor de mensheid.

Positieve psychologie beschrijft hoe wij als mensen goed (kunnen) functioneren en wat ons welzijn bevordert. Dat in tegenstelling tot de traditionele psychologie die zich meer bezighoudt met pathologie, de mate waarin mensen ziekelijk afwijken van ‘normaal’ gedrag. Dat laatst laat open wat normaal oftewel aangepast gedrag inhoudt, waarbij je kan opmerken dat de meest creatieve geesten vaak op het grensvlak van genie en waanzin balanceren en niet zelden daar voorbij.

Flow (stroming) is ook een balans, en wel tussen de uitdaging en onze vaardigheden.
Teveel uitdaging geeft stress die je kan overwinnen of waaronder je kan bezwijken. Nietzsche’s zei “Alles waar ik niet aan doodga, maakt mij sterker”, maar een saai leven zonder uitdagingen kan ook dodelijk saai zijn. Door gebrek aan stimulans kan je uiteindelijk in een neerwaartse spiraal terechtkomen die tot depressie en wanhoop kan leiden.
In een toestand van Flow (flow state) groei je door het overwinnen van uitdagingen, het liefst in beheersbare stappen waardoor je vaardigheden toenemen en je zelfvertrouwen en weerbaarheid zich blijven ontwikkelen. In Flow vergeet je de tijd en de wereld om je heen omdat je bezig bent om interessante puzzels op te lossen en inzichten te ontwikkelen. Uitdagend genoeg om te passen bij de bovengrens van je vaardigheden, interessant genoeg om het niet saai te gaan vinden.

Mike was een natuurmens die veel tijd doorbracht in de bergen met het beklimmen van uitdagende hellingen. Flow is dan ook belangrijk voor atleten die zichzelf constant uit moeten dagen om te verbeteren. Bereiken ze een hoog niveau dan lijkt het beoefenen van hun sport op een flow-ervaring waarbij de inspanning moeiteloos lijkt te gaan. Tennisballen die over het net knallen lijken ineens zo groot als voetballen en ‘muscle memory’ (het geheugen van getrainde bewegingen) neemt beslissingen die je rationeel niet snel genoeg kan behappen. Ook bij minder fysieke creatieve inspanningen kan je – in flow – bezig zijn zonder dat het je moeite lijkt te kosten anders dan een uitdaging van je creatieve vaardigheden. Als je geforceerd creatief probeert te zijn dan is het resultaat zelden zo vloeiend als wanneer je lekker in je vel zit en je ding doet.

Dus, hartelijk bedankt Mike voor alle inzichten die je ons hebt gegeven. Je boek Flow, the psychologie of optimal experience bevat veel wijze lessen die ik graag nog eens herlees. Dat is een uitdaging om de flow principles de komende tijd nog beter te leren begrijpen en vooral beter toe te passen.

Blijf gezond, blijf groeien.

Redactie WellNed.nl

—

Als ‘Mentor Moment’ deze maand aandacht voor ‘Ouder en Wijzer?’

In de rubriek ‘PG Hacks’ (Groei Tips) de volgende drie onderwerpen:
1: Bezig zijn of Effectief zijn
2: Manieren van waarnemen
3: Manson’s Law of Avoidance

Over welk onderwerp zou je graag meer willen weten? Wij staan altijd open voor suggesties voor nieuwe artikelen.

Mentor Moment

Een mentor is geen Yoda maar probeert inzichten over te brengen met nuchtere observaties. Dat zijn niet altijd feiten of antwoorden, maar ook vragen die je inzicht kunnen geven.

Ouder en Wijzer?

Wijsheid ligt voor het oprapen tijdens het verstrijken van de jaren maar je wordt er niet automatisch wijs van! Of zoals mijn moeder placht te zeggen, “wijsheid komt met de jaren, of helemaal niet” :-).

Kennis en wijsheid zijn ook niet altijd hetzelfde. Je kan veel kennis hebben van verschillende zaken, sommige diep en andere oppervlakkig. Maar die kennis leidt niet noodzakelijk tot zinvolle inzichten waarmee je je leven richting kan geven en anderen kan helpen. Met een ‘closed mindset’ sta je niet open voor nieuwe inzichten en negeer je de signalen van nieuwe informatie. Creatieve en diepgaande inzichten zijn de basis voor wijsheid, het vermogen om door uiterlijkheden heen te zien.

Een extreem standpunt over ‘Ouder en wijzer’ is de uitspraak van Benjamin Franklin, die zei dat “sommige mensen al ‘dood’ zijn in de 20 maar pas decennia later begraven worden”. Hij doelde daarmee op mensen die zich na hun formele scholing weigeren verder te ontwikkelen en met een baantje zonder uitdaging rustig richting pensioen sukkelen. Wanneer iemand kiest voor stabiliteit om bv. een gezin te onderhouden, dan is dat een keuze die anderen moeten respecteren. Maar ook binnen dat kader kan je enige persoonlijke groei inpassen in de vorm van karakterontwikkeling binnen de gekozen dienstbaarheid.

Een ander voorbeeld was mijn ‘Ome Dirk’, een leraar middelbaar onderwijs die op zijn 63ste zijn been brak op een treinperron. Hij zag direct in dat hij nooit meer voor de klas zou komen. Op de bank liggend bedacht hij “ik heb altijd al predikant willen worden”. En hij studeerde – met een professioneel studiehoofd – in recordtijd af en stond nog een aantal jaren met veel verve op de kansel. Mooi toch, als je op latere leeftijd dromen waar kan maken. Met kennis én wijsheid maakte hij zijn dromen waar.

Een leuke anekdote is dat Dirk als leraar aktes (bevoegdheid) had voor alle vakken, zowel de alpha als de bèta disciplines. De reden voor zijn leergierigheid was dat leraren voor elke akte extra betaald kregen ongeacht of ze het vak onderwezen. Hij gebruikte die kennis wel om bijlessen te geven. Een jongetje hoorde tijdens een bezoek over alle ‘aktes’ van de slimme oom en vroeg “Heeft u ook een visakte?”. Nee, die had Dirk niet door gebrek aan vrije tijd. Daardoor daalde Dirk duidelijk in de achting van het ventje. Tja, wat is wijsheid en wat is belangrijk voor je?.

Vis vooral naar wijsheid en groei voorzichtig.

PG Hacks – Groei Tips

‘Hacks’ zijn trucjes om snel resultaat te scoren. Die passen in feite niet bij Persoonlijke Groei omdat gestage groei beter resultaat geeft op de lange termijn. Groei is al moeilijk genoeg en jezelf ontwikkelen in intensieve spurts kan nog pijnlijker zijn, te vergelijken met spierpijn na overmatige en ongewone inspanning.

Toch is de titel van deze rubriek ‘Hacks’ omdat er met de juiste focus snellere resultaten te behalen zijn.

PG Hack #1: Bezig zijn of Effectief zijn

Als je tegenwoordig iemand vraagt om je te helpen, dan is het antwoord vaak “Sorry, ik ben druk, druk, druk”. Ondanks alle adviezen en hulpmiddelen om productief te zijn, hebben veel mensen het meestal te druk om anderen te helpen. De afweging is hoe belangrijk al je activiteiten voor je zijn in verhouding tot je principes en waarden.

Ja, je wilt graag – naast je werk – sporten en hobby’s doen. Maar als een vriend om hulp vraagt, dan kan je ervoor kiezen om een vriend te zijn of zelf liever druk te zijn met eigen interesses. Cijfer jezelf niet weg, maar sta wel klaar voor mensen die voor jou iets betekenen. Of geef een duidelijk signaal hoeveel tijd je vrij kan maken voor de ander. De tijd nemen voor een goed gesprek of wat praktische hulp betaalt zich meestal terug.

Let op: Blinde productiviteit (veel losse klusjes) levert minder op dan een focus op datgene wat verschil maakt in het leven. Aan prioriteiten en relaties werken geeft meer waarde dan druk bezig zijn met veel bezigheden die uiteindelijk triviaal blijken. Wees je bewust van het onderscheid tussen betekenisvol actief zijn en de ‘bezige bij’.

De Hack:
Effectief zijn bestaat uit het geven van prioriteit aan zaken die voor jou betekenis hebben. Je bent in de meeste rollen in je leven niet effectief als je prioriteit geeft aan zaken die je leuk vindt terwijl je relaties laat verwateren.

PG Hack #2: Manieren van waarnemen

Met onze zintuigen nemen wij onze omgeving waar. Als wij minder goed zijn in het effectief gebruiken van één van onze zintuigen, dan compenseren andere zintuigen dat vaak. Waarnemen van zintuiglijke signalen is de eerste stap: kijken, luisteren, voelen, ruiken, proeven.

Observeren van wat je waarneemt vergt een interpretatie. Onze zintuigen worden belast met een stortvloed aan indrukken. We hebben onze hersenen om daaruit de hoofdzaken te distilleren en conclusies te trekken. Tijdens dat proces van interpretatie en de toepassing in denken en handelen treden fouten op. Instinctieve reacties, aannames en veronderstellingen geven allerlei storende impulsen.

Observeer jezelf eens in je denken en handelen naar aanleiding van signalen uit de wereld om je heen. Heftig reageren op een vermeende belediging lijkt de norm te zijn bij online contacten. Veilig verstopt achter onze schermpjes zien wij nauwelijks meer de persoon waarop wij reageren en te vaak afreageren. Een ongenuanceerd bericht is snel verzonden. Voor een afgewogen antwoord of het stellen van de simpele vraag “Hoe bedoelt u?” geven wij ons te vaak geen tijd. Reageren is te vaak wild om je heen slaan. Een rationele respons vergt wat investering in de relatie tot anderen.

Neem even de tijd om na te gaan wat er eigenlijk aan de hand is voordat je je druk maakt om iets. Of zoals iemand met levenservaring opmerkte “Eerst kijken, dan zeiken” Hi M.! 🙂

Jezelf Observeren leidt tot meer zelfbewustzijn. Door jezelf te betrappen op een bepaalde manier van denken of handelen, kan je bijsturen.

De Hack:
Let eens op je manier van waarnemen. Heb je aan ‘een half woord genoeg’ of geef je de ander de tijd om diens verhaal af te maken. Heb je snel je repliek klaar of neem je de tijd om de ander te begrijpen. Lees je te vaak over niet onbelangrijke details heen? Let je op de lichaamstaal en gezichtsuitdrukking van anderen of wals je er te vaak en te makkelijk overheen terwijl je achteraf pas aanvoelt dat er iets schort?
Kortom: Eerst kijken, dan Zeiken. Of liever niet dat laatste maar goed waarnemen en een afgewogen respons geven die constructief is.

PG Hack #3: Manson’s Law of Avoidance

Ik zijn boek The subtle art of not giving a fuck beschrijft blogger en schrijver Mark Manson zijn ‘wet’ dat mensen “Alles vermijden dat onze identiteit bedreigt”. Bij ontmoetingen krijg je vaak de vraag “Wat doe jij?”. Het antwoord is meestal “Ik ben ”. Let op dat woordje ‘ben’. Ben jij een timmerman of een raketgeleerde (beiden vereisen gedegen vakmanschap) of ben je als mens meer dan? Wil je alleen gezien worden in termen van wat je doet (voor de kost) of wil je gezien worden als een mens met veel meer rollen en dimensies zoals partner, ouder, kind, hulpverlener (voor je intieme kringen), sporter, moreel wezen, hobbyist, etc. Ook de diverse rollen zeggen niet alles over je. Een ‘uitgebluste’ medewerker (in de ogen van het management) is niet zelden de creatieve ziel van een vrijwilligers- of hobbyclub.

Kortom: Ben je wat je doet of draag je uit dat je meer bent dan je beroep? Wat zijn de kwaliteiten en overtuigingen die je hebt en hoe komt je karakter tot uiting? Voel je jezelf aangesproken als mensen die andere identiteiten in twijfel trekken?
Bijvoorbeeld: Ben je wel een goede ouder als je kind rotzooi trapt? Kijk naar de omstandigheden en wat je kan doen om de situatie afdoende aan te pakken. Laat je niet verleiden tot emotionele reacties als “Bemoei je niet met…”. Neem liever de tijd voor een rationele respons zonder empathie voor alle betrokken partijen uit het oog te verliezen. Maat houden is in de muziek een uitdaging maar in het leven nog meer.

Opmerking: In tegenstelling tot de titel van het boek, gaat het Mark erom waar je wel om geeft. Zijn externe zaken zoals bezittingen en status belangrijk voor je of de principes en waarden waarnaar je wilt leven? Soms is dit een ‘subtiel’ onderscheid waarmee je een duurzame richting kan inslaan of kan verdwalen in korte termijn resultaten (en meer, meer, meer… zonder ooit vervulling te vinden).

De Hack:
Wie ben je en waar sta je voor? Gaan reacties van anderen over secundaire zaken of stellen ze je identiteit ter discussie en is dat terecht of niet? De mening van anderen is vaak niet meer dan een opinie. Stel er feiten, vragen en begrip tegenover en laat je niet gek maken.

—

Wat is jouw favoriete PG Hack? Afgezien van ‘chillen’, zijn alle andere constructieve bijdragen welkom!

Feedback

Wij horen heel graag over jouw ervaringen met het PG traject.
Wat zijn je doelstellingen, hoe onderneem je stappen om die te bereiken en welke problemen kom je tegen? Zijn er punten waarop je hulp wilt hebben en kan je die omschrijven?

Mentor Momenten (zie Archief) is een uitgave van WellNed.nl.
Welzijn zit tussen je oren. Jouw online Mentor voor serieuze Persoonlijke Groei.