Sociale contacten

Wees je bewust van de mens als super sociaal dier. We kunnen niet zonder sociale contacten. Mensen kunnen (overwegend) vreedzaam samenleven in groepen de vele malen groter zijn dan alle dieren m.u.v. insecten en wellicht naakte molratten. Maar dat vergt wel een aanpassing van sommige instincten en een bewustwording van jouw rol als individu in de maatschappij.

Zie de opsommingen van voordelen, nadelen, goede en slechte gewoontes, onze ondersteuning en referenties aan het einde van deze pagina.

Waarom

Volgens psychologische research is een leven zonder regelmatig sociaal contact net zo ongezond als roken. Oh… je wist nog niet dat roken ongezond is? Bij deze! De mens is een sociaal wezen, vergeleken met dieren zelfs extreem sociaal, hoewel nog net niet op het niveau van insecten. Die nauwe manier van samenleven heeft ons in staat gesteld de aarde te domineren… en geweld aan te doen. Door dicht op elkaar te leven – in extreme gevallen zelfs meer dan 10.000 mensen per vierkante kilometer (Macau en Monaco) is er uiteraard frictie. En soms geeft die wrijving tussen groepen en zelfs landen aanleiding tot geweld, veel geweld, onmenselijk geweld. Maar gemiddeld… is de wereld ‘relatief’ vreedzaam… al zou je het niet geloven als je het “nieuws” volgt… wat maar aantoont dat de media heel eenzijdig sensatie rapporteren zo niet produceren.

Je omgeving bepaalt je

Er is ook de stelling dat ieder mens “het gemiddelde is van de 5 mensen waar hij of zij het meest mee omgaat”. Oeps… tijd voor nieuwe contacten? Uiteraard neem je gewoontes over van de mensen waar je de meeste tijd mee doorbrengt. Mensen met dezelfde gewoontes, interesses en instellingen trekken vanzelf met elkaar op.

Wil je veranderen, ruil dan een paar negatieve personen in je omgeving in door mensen met een instelling waar jij je prettiger bij voelt. Of verminder de contacten met de mensen waar je minder affiniteit mee hebt. Sommige relatie-deskundigen stellen dat je zogenaamd “toxische” mensen (sterk negatief) beter uit je leven of je omgeving kunt verwijderen. Andere geven aan dat je die personen ook een spiegel voor kan houden – zonder ze te veroordelen – om ze te laten zien hoe ze op anderen overkomen. Door een goed voorbeeld te geven kan je negatieve invloeden in je leven een andere draai proberen te geven.

Wie zijn jouw sociale contacten? Je geliefde, familie, vrienden (dichtbij of ver weg), kennissen, buren, collega’s, etc.? En hoe is je interactie met al die mensen? Goed, minder of zelfs slecht? Waar ligt het aan? Allemaal aan hen? Echt!

Aanpassingsvermogen

Dat doet denken aan het verhaal van de “ongelukkige” man die bij de psycholoog kwam en een uur zat te klagen over van alles en nog wat. Aan het einde van het consult vroeg hij om een recept, iets om zijn humeur wat te verbeteren. “Maar natuurlijk, beste man”, zei de psycholoog, en begon een stapeltje recepten uit te schrijven. “Waarom zoveel?” vroeg de patiënt. “Tja” zei de psycholoog,”Deze is voor je vrouw, deze voor je neef, deze voor je buurman, deze voor je baas, etc.” “Deze mensen moeten zich allemaal aanpassen om te bereiken dat jij je beter gaat voelen.”

Denk ook aan de volgende spreuk: “Redelijke mensen passen zich aan aan hun omgeving. Onredelijke mensen willen hun omgeving aan zichzelf aanpassen.” Sommigen willen daar graag aan toevoegen “Daarom is alle vooruitgang afhankelijk van ‘onredelijke’ mensen”. Is die toevoeging onredelijk? Niet als je constructief bijdraagt om je omgeving voor jou en anderen te verbeteren.

Wees jezelf

Je bent mogelijk het gemiddelde van de mensen waar je mee omgaat, maar allereerst ben je ‘jezelf’. Onze relaties tot anderen zijn heel belangrijk maar niet belangrijker dan onze eigenwaarde, persoonlijke normen, behoeften. Als we onze relaties tot anderen boven onszelf stellen, dan creëren we een ziekelijke dynamiek zonder aansprakelijkheid en zonder verantwoordelijkheid te nemen voor onze eigen daden. Het is niet gezond als we anderen laten bepalen wie we zijn.

Dat lijkt hard, maar het is één van de conclusies die wetenschapper John Gottman trekt. Hij bestudeert relaties al 40 jaar en heeft dit gebied van psychologisch onderzoek vrijwel uitgevonden. Als persoon bepalen je sociale contacten voor een groot deel van wat je doet, met wie je omgaat, werkt, leeft, speelt, ontspant en inspant. Maar je bent niet “de zoon of dochter van” of “de partner van”… je bent JEZELF… een unieke persoon die iets bijdraagt in jouw relatie tot andere mensen. Daarin vervul je een rol maar vereenzelvig je niet te veel met die rol.

Karakter

Er wordt vaak gedacht dat de behoefte aan sociale contacten minder is bij introverte mensen, dat lijkt echter alleen maar zo. Het is bovendien een schaal van Introvert tot Extravert en niet het één of het ander. Een introvert persoon stelt intensievere contacten in kleinere groepen meer op prijs dan aanwezigheid in grote (voor hen overweldigende) groepen. Dat houdt ook in dat introverten zich in een vertrouwde kring behoorlijk extravert kunnen gedragen. Andersom zijn veel extraverten niet alleen maar gelukkig bij sociale contacten, maar kunnen zich ook goed afzonderen om zich op taken te concentreren zonder zich alleen of geïsoleerd te voelen.

Het verschil tussen de twee is zelfs neurologisch aangetoond door de verschillen in receptoren voor feel-good hormonen in de hersenen. Hierdoor hebben extraverten meer behoefte aan prikkels om zich toch goed te voelen. De twee stelregels zijn dat introverten minder maar diepere contacten nodig hebben. En dat extraverten meer maar vaak minder diepe contacten prettig vinden.
Een mooi voorbeeld is van een introverte wetenschapper die presentaties gaf aan grote bijeenkomsten maar zich in de pauzes opsloot in het toilet. Tijdens de lunch ging hij liever wandelen om niet aan tafel overweldigd te worden door de aandacht van anderen.

Door de verschillende behoefte aan prikkels kan je stellen dat extraverten energie krijgen van de omgang met anderen. Daarentegen voelen introverten vaak dat hun energie door anderen (vreemden en met name extraverten) weggezogen wordt en moeten na enige tijd even de rust opzoeken om weer op te laden.

Verwar in dit kader introversie niet met verlegenheid of onzekerheid. Die laatste twee hebben meestal heel andere oorzaken hoewel combinaties voorkomen. Ook IQ (Intelligentie Quotiënt) en sociale vaardigheid hebben geen directe relatie. EQ (Emotioneel Quotiënt) is wel een indicator voor sociale vaardigheden. Des te beter je mensen aanvoelt (empathie, luisteren, aanvoelen en begrip tonen zonder het noodzakelijk eens te zijn), des te makkelijker kan je sociaal met hen omgaan.

Verschillen tussen de seksen?

Meisjes en vrouwen beschikken doorgaans over meer empathie dan jongens en mannen, het vermogen om zich in te leven in de gevoelens van anderen. Daarnaast zijn ze verbaal sneller in hun ontwikkeling. Sociaal kunnen ze daarom meestal redelijk goed uit de voeten. Maar aan de andere kant ondervinden ze vaak onzekerheid over hun uiterlijk en hun lichaam. Dit kan hun vrijheid in het sociale circuit beperken en met name de hoofdzakelijk op mannen gerichte maatschappij.

Sociale onzekerheid komt uiteraard ook hevig voor bij jongens en helemaal in de puberteit. En sociaal blijven velen toch de rest van hun leven ‘jongetjes’, nietwaar dames! Je kan proberen om met je problemen te leven maar met wat bewustwording (zelfbewustzijn), is het goed mogelijk om je socialer te gedragen.

Zie ook de boekbespreking van Men are from Mars, Women are from Venus van John Gray, waarin veel van de sociale verschillen tussen de seksen besproken worden. Voor iedereen is er How to win friends & influence people van Dale Carnegie waarin veel fundamenten van goed sociaal gedrag opgesomd worden.

Eigen identiteit

Een extreem voorbeeld van de identiteit van anderen overnemen of aannemen is bv. in Duitsland te vinden waar de vrouw van een arts nog steeds met “Frau Doktor” aangesproken wordt. Dat is prima als ze zelf een medische opleiding heeft, maar ze is net zo min een Doktor als dat de man van een vrouwelijke arts een “Herr Doktor” is. Ga maar lekker samen doktortje spelen, maar ontleen je status niet aan iemand anders! Trots zijn op je partner, inclusief diens status mag uiteraard, maar niet om zelf beter van te worden.

Ook in de VS was het de gewoonte om als getrouwde vrouw plotseling als Mrs. Paul Johnson door het leven te gaan. Pauline? Nee, de vrouw van Paul oftewel Mr. Johnson. Maar Mrs. Paul is toch gewoon Barbara voor de vriendenkring? Vanwaar dan deze vreemde formele benaming? Tradities zijn mooi maar denk aan de gedachteloze consequenties en ontleende (onechte) status die er aan kunnen hangen.

Respect en vrijheid

Ook cultureel-sociaal maken we soms foute inschattingen. Jip is dan wel de partner van Janneke maar dat betekent niet dan Jip zijn hand voor zijn ogen moet houden als er een andere (mooie) vrouw langs loopt. Ook in een liefdesrelatie – een intiem sociaal verband – mag je anderen mooi en aantrekkelijk vinden zolang je de afspraken qua respect en trouw met je partner maar nakomt. Heb je een respectvolle relatie… dan kan er veel… binnen de grenzen die je afgesproken hebt.

Je mag best met waardering kijken naar en praten met of lachen naar iemand die je leuk vindt. Als je partner dat niet op prijs stelt, dan is een gesprek over respect en grenzen aan de orde. Als je meningen en gevoelens over anderen moet onderdrukken dan loop je de kans dat het hetzelfde op den duur naar je partner toe gaat doen. Vergelijk het bv. met een heteroseksuele m/v die bewonderend naar iemand van dezelfde sekse kijkt. Een vrouw mag toch een andere vrouw mooi en aantrekkelijk vinden en onder mannen idem. Waarom niet? Dat hoeft niet direct een seksuele lading te hebben. Soms kan een jaloezie een rol spelen (“was ik maar zo”), maar gezonde waardering en respect is mooi.

Culturele verschillen

De mate van sociale contacten zijn ook cultureel bepaald, inclusief fysiek contact. In de Arabische wereld, homofoob bij uitstek (repressie!), lopen mannelijke vrienden vaak hand in hand. Dat is gewoon een cultureel signaal om aan te geven dat je vrienden bent hoewel dat vreemd lijkt voor westerlingen.

Vergelijkbaar hebben vooral westerlingen een privé sfeer om zich heen en staan we in de rij netjes een halve meter of zo van elkaar (sinds begin 2020 zelfs anderhalve meter). In Afrika en Zuid-Amerika zijn we dan geschokt als er iemand 10 centimeter achter je staat. Ze leunen zelfs als vreemde bijna of helemaal tegen je aan. Het is maar net wat je gewoon bent en in welke cultuur je opgroeit.

Een ander voorbeeld is dat de puriteinse Verenigde Staten de grootste porno industrie van de wereld heeft. Officieel is sex “privé” maar mag het wel commercieel verkocht worden. De gemiddelde Amerikaan viel aan het eind van de vorige eeuw bijkans flauw van het naakt in reclames voor badzeep in Nederland. Vandaag de dag merken we dat soort beelden niet meer op omdat de consument te afgestompt is om er nog op te reageren; puberjongetjes en fundamentalisten daargelaten maar die behoren meestal niet tot de doelgroep. Maar de verontwaardiging is er nog steeds in nog meer repressieve culturen (ook in NL!). Alles dat in de sociale taboesfeer valt wordt dan onder het vloerkleed geveegd maar ondertussen al te vaak in achterkamertjes en schuurtjes stiekem gedaan.

Mooi contact?

De “mooiste gesprekken” blijken mensen vaak te hebben als ze lekker uitgebreid over zichzelf hebben kunnen praten zonder veel interesse te tonen in de ander. Dat zijn ‘unieke’ gesprekken – geniet er maar lekker van – want er komt meestal geen herhaling… Tenzij de ander veel geduld heeft en uiteindelijk alleen maar wil scoren. Hard maar waar. Toch? En klikt het of laten de hormonen je snel op hol slaan, denk dan even terug aan het bovenstaande om na te gaan of het goed voelt.

De zin van sociale contacten en hoe ze te leggen:

• Een goed sociaal leven, meer kwalitatief dan kwantitatief, is belangrijk voor je gezondheid, zowel mentaal als fysiek. Toon je betrokken bij anderen en je krijgt er veel voor terug, niet altijd een-op-een maar laat je daar niet door ontmoedigen.
• Er zijn mensen die jou nodig hebben in hun leven, frequent of af en toe. En die mensen zijn er meestal ook als je hen nodig hebt.
• Het gaat er niet zozeer om dat je veel vrienden hebt maar wel de juiste soort vrienden. Vrienden zijn mensen die je goed kennen maar die “desondanks” van je houden. Effe doordenken!
• Groet vreemden op straat. Dat hoeft niet overdreven maar kijk mensen die je bv. bij de lift van je flat tegenkomt eens aan en zeg “Goeiemorgen” of “Prettige dag” als ze uitstappen. Het is heel makkelijk om contacten te leggen.
• Toon interesse voor andere mensen en vermoei ze niet met uitgebreide verhalen over jezelf. Als er een leuk contact is dan komt het gesprek vanzelf op allerlei onderwerpen, ook jouw stokpaardjes.
• Neem een hond. Daarmee leg je heel makkelijk contacten met andere honden bezitters. De voorwaarde is wel dat je al van dieren moet houden en dat je goed weet waar je aan begint. Of probeer eerst eens of je een goudvis in het leven kan houden. Let op, geen kleine ronde kom maar een echt aquarium!

Meer contacten, meer voordeel

• Je kan je sociale contacten makkelijk uitbreiden door lid van een vereniging te worden. Doe actief mee aan evenementen.
• Doe vrijwilligerswerk. Dat kan heel dankbaar zijn door de contacten met de doelgroep en je collega’s binnen de organisatie.
• Doe eens gewoon iets voor mensen in je directe omgeving. Een buurvrouw die slecht ter been is, zal ongetwijfeld heel dankbaar zijn als je aanbied om samen te gaan winkelen. Of als je bij slecht weer (gladheid) een paar boodschappen meeneemt als je voor je eigen shopping toch naar de super gaat.
• Facebook vrienden die je niet persoonlijk kent of contact met hebt, zijn alleen een “teller” van muisklikken. Wil je weten wie je echte vrienden zijn? Stuur dan een berichtje naar al je FB contacten dat je hulp nodig hebt bij een verhuizing o.i.d. en royeer iedereen die niet binnen een paar dagen positief reageert of een geldig excuus heeft. Voorjaarsschoonmaak! Zie ook de video hieronder.

Nadelen

... van geen, weinig of slechte sociale contacten

• Volgens psychologische research is een leven zonder regelmatig sociaal contact net zo ongezond als roken of te weinig beweging.
• Als je contacten hoofdzakelijk negatief zijn, mensen die jou als persoon geen waardering of een goed gevoel geven, vervang ze dan door betere contacten. Of laat je huidige relaties weten wat ze jou aandoen.
• Met sommige mensen praat je alleen over koetjes en kalfjes, het weer en de kosten van levensonderhoud. Wil je meer diepgang in je contacten vinden probeer dan mensen te vinden die over bredere zaken willen praten. Wordt bv. lid van een lokale boekenclub. Of leer goed te luisteren (zonder direct je eigen verhaal te spuien) naar mensen, waardoor ze hun hart maar al te graag uitstorten.
• Sociale contacten kosten tijd maar zijn meestal meer dan de moeite waard. Laat je niet ontmoedigen door een flop(je), het klikt nu eenmaal niet direct met iedereen. Geef anderen de kans om de goede kanten van jouw persoonlijkheid te leren kennen. Geen goede kanten? Doe er wat aan… of je hebt ze zelf nog niet ontdekt!

Goede gewoontes

• Met begrip en respect voor andere mensen komt je ver in het leven. Ben je niet bereid om dat op te brengen, dan krijg je dat ook niet van anderen.
• Is iemand boos of kwaad op je, vraag dan “Het spijt me… maar wat heb ik gedaan waar je zo boos over bent?”
• Sla je armen eens om je partner heen, zo maar. Even vasthouden en een momentje delen. Knuffel hormonen hun werk laten doen. Warmte en genegenheid.
• Groet mensen. Het kost niets en kan leuke contacten opleveren.
• Hou een deur open voor iemand of help iemand om wat op te rapen. Kleine attenties worden vaak veel meer op prijs gesteld dan je denkt.
• Toon oprechte interesse in plaats van alleen nieuwsgierigheid.
• Probeer contact te houden met oude bekenden of vrienden die verhuisd zijn. Bel ze op of stuur een email of vraag of ze prijs stellen op een bezoekje als je bij elkaar in de buurt bent. Nee heb je (jammer) maar andere reacties kunnen je aangenaam verrassen.

Slechte gewoontes

• Ikke en de rest kan stikke! I’m the best and fuck the rest!
• Je vaak kwaad maken op andere mensen… en dat niet uitspreken. Alsof ze jouw woede kunnen voelen op afstand. Je kwetst alleen jezelf hiermee.
• Achter de rug negatief over mensen praten. De kans is groot dat ze het dan ook over jou doen.
• Klagen, klagen, klagen… echt Nederlands… maar het zet geen zoden aan de dijk. Ik kan uren klagen over dat geweeklaag…

Ondersteuning

• Vraag de redactie hoe we jou kunnen helpen met vragen over sociale contacten!

Referenties

• Wat doen Nederlanders in hun vrije tijd (te weinig aandacht voor sociale contacten)
• RIVM, Bijna veertig procent van de volwassen Nederlanders voelt zich eenzaam