Vet vs koolhydraten… evenwicht

De voedingsindustrie heeft “vet” in de ban gedaan met “magere” producten en vol ingezet op sterk bewerkte koolhydraten. Nog maar 0% vet… maar wel met extra zout en suiker om het gebrek aan smaak te compenseren! “Vet arm” is volksverlakkerij!
Het is een kwestie van voldoende van de juiste vetten te gebruiken. De Italiaanse keuken druipt van de olijfolie… ook vet (ja echt!)… en is toch gezond. Ra, ra hoe kan dat?
Het boek van Michael Pollan geeft daar mooie cijfers over.

Goed vet is goed

Vetten zijn licht verteerbaar en geven snel energie. Wat je moet vermijden zijn de verzadigde vetten. Die zaten vooral vroeger te veel in margarine tot de overheid daar een einde aan maakte. Een van de gezondste margarines op basis van het lage gehalte verzadigde vetten is Becel.

Maar van vet wordt je toch dik? Ja en nee. Als je te veel vet eet, en te weinig beweegt dan wordt je dik. Maar als je te veel koolhydraten eet wordt je ook dik. Dus eet met mate, alleen de meeste groenten kan je (bijna) onbeperkt eten.

Koolhydraten met mate

Onze voeding bestaat voor een groot deel uit koolhydraten. Dat is op zich geen probleem zolang het maar natuurlijke producten zijn en met mate. Bv. rijst, pasta en aardappels geven ons energie. Maar eten we er te veel van en combineren we het bovendien met (veel) vlees en vet dan gaat het mis vooral als de nodige beweging ontbreekt om alles weer te verbranden.

Suiker = koolhydraat

Suiker is ook een koolhydraat en zit in onze voeding als fructose, lactose, sucrose, glucose, mais siroop, maltose, dextrose, ruwe suiker, riet suiker, malt extract and molasse. Vooral mais siroop wordt als een goedkope zoetstof in tal van producten gebruikt om smaak toe te voegen (meestal omdat het smaakvolle natuurlijke vet er uit is gehaald).

Geraffineerde suiker wordt door sommigen aangeduid als “rocket fuel for cancer cells”. Neem nog een klontje…

Glaasje op, ga toch fietsen

Alcohol (en vooral bier) bevatten ook veel energie. Op alcohol kan je zelfs een auto laten rijden. Een flesje of blikje bier staat al snel gelijk aan 1 of meer boterhammen afhankelijk van de hoeveelheid en het alcoholgehalte. De klassieke “bierbuik” is het beste bewijs hiervan.

Koolhydraten in granen

Het aandeel van granen in onze voeding is in de afgelopen paar millennia steeds groter geworden. Granen zijn eenvoudige koolhydraten die snel in glucose afgebroken worden. Hierdoor ontstaat een suiker piek in het bloed waardoor de insuline in het bloed omhoog gaat om de suikerspiegel te reguleren. Door het hoge niveau insuline wordt vet minder makkelijk verbrand voor energie en daardoor eerder als lichaamsvet opgeslagen via de lever. Dit geeft ook aanleiding tot afzetting van vetten in de bloedvaten wat hart- en vaat-ziekten tot gevolg heeft.

Met name geraffineerde koolhydraten zitten te veel in ons voedsel in de vorm van granen. Van ontbijtkoek tot boterham en doughnut, ijs met veel suiker (en vet), een paar koekjes bij de koffie en zakken vette en zoute chips toe. Bij volkoren producten heeft de industrie er minder uit kunnen halen vanwege de verplichting om de volle korrel te gebruiken, maar pas ook dan weer op voor toegevoegde suikers.

Een dieet met minder granen is gezonder. Dat hoeft niet extreem, maar gewoon letten op de hoeveelheden. Probeer met name de geraffineerde producten vermijden en veel groente (vrijwel onbeperkt) en fruit (let op de natuurlijke suikers) te eten. Door te experimenteren en te laten meten (door de dokter of diëtist) hoe je lichaam reageert, kan je makkelijk en smakelijk een stuk gezonder eten met minder koolhydraten.
In het Engels is het makkelijk te onthouden met de kreet “less seeds (granen), more weeds (bladgroenten)”.

Gluten

Een bijkomend probleem van het hoge aandeel granen in ons dieet zijn de gluten waarvoor steeds meer mensen allergisch zijn. Dat kan een ernstige allergie zijn maar ook een milde allergie waardoor de effecten nauwelijks opvallen. Gluten zijn eiwitten in de granen waar sommige mensen niet tegen kunnen.

Een groot deel van de problematiek met gluten komt doordat er na de 2e wereldoorlog een sterke behoefte was aan meer granen om de toenemende bevolking te voeden. Daarvoor werden een aantal tarwe rassen gekruist met als resultaat een stevig graan met een hoge opbrengst. Alleen bevatte die “super tarwe” ook een veel hoger gehalte aan gluten en daarom zitten we nu met de gebakken… boterhammen.

Ook mensen die geen merkbare (!) gluten allergie hebben kunnen problemen ondervinden. Een lichte(re) gevoeligheid voor gluten kan zich uiten door een opgezette maag, lichte darm problemen en een hogere gevoeligheid voor infecties. Voor artsen zijn het vaak “vage klachten” waar ze niet veel mee aan kunnen, zelfs de “vage klachten” pillen (symptoom bestrijding) helpen niet.

Een alternatief voor tarwe is o.a. haver dat we in havermout terug vinden. Gluten vrij en heel gezond. Ook ‘oude’ granen als boekweit en spelt maken door de problemen met tarwe een comeback.

Glucose en insuline

Waar je met name mee op moet passen is dat veel koolhydraten in de vorm van suikers in bewerkt voedsel verborgen zitten. Die zorgen in onze stofwisseling voor een snelle piek in het gehalte glucose in ons bloed. Daar reageert ons lichaam op met insuline dat het teveel aan glucose via de lever omzet in vet.

Met steeds weer pieken in de suikerspiegel in het bloed raakt ons metabolisme ontregeld, worden we afwisselend hyper en dan weer moe en slaan we vet op.

Het uiteindelijke resultaat zijn de westerse ziekten als hartklachten, diabetes, vaatklachten, darmproblemen en kanker.

Het grootste probleem zijn de geraffineerde producten. Bloem die witter dan wit is want “wit” is “schoon” en “goed” en “kwaliteit”. Nee! Mis poes! Dat ietwat grauwe volkoren meel is heel wat beter voor je dan de super witte bloem.

Diabetes

Minder koolhydraten in je eten is gunstig tegen diabetes type 2 (suikerziekte veroorzaakt door een storing van het metabolisme) en kan zelfs type 1 diabetes verlichten (meestal een aangeboren falen van de alvleesklier). Ook een aantal andere neurologische aandoeningen verbeteren door minder koolhydraten te consumeren. Los daarvan wordt meestal gewichtsverlies bereikt wat voor velen de eerste aanzet was.

Veel ziekten veroorzaakt door het “westerse” dieet met te veel geraffineerde koolhydraten zoals overgewicht, diabetes, hart- en vaat-klachten kunnen effectief bestreden worden door de consumptie van koolhydraten te beperken. Vreemd genoeg kunnen de meeste voordelen ook bereikt worden door hoofdzakelijk koolhydraten te eten in de vorm van rijst (bij voorkeur de hele korrel… zilvervlies) samen met veel groenten en weinig proteïne voornamelijk via vis. Kortom, het gaat hem om de juiste combinaties en de westerse combinaties met veel bewerkte ingrediënten blijken gevaarlijk, levensgevaarlijk!

Het “Standard American Diet” bestaat uit veel vlees, zuivel, vet, suiker, geraffineerde grondstoffen (junk food) en is bekend onder het acroniem S.A.D. Dat is geen prettige afkorting, maar het alternatief, “Modern American Diet”, M.A.D. is dat nog minder :-(.

Conclusie

Koolhydraten zijn op zich niet slecht. Maar je moet de juiste soorten gebruiken en de combinatie met andere voedingsstoffen in de gaten houden. Het grootste probleem is dat we te veel van het één of ander eten of zelfs te veel van alles en bovendien op de verkeerde momenten.

Wat werkt goed?

• Weinig koolhydraten met veel groenten, voldoende proteïne en de juiste plantaardige vetten
• Veel koolhydraten met veel groenten, beperkt proteïne (bij voorkeur vis – licht verteerbaar) en de juiste plantaardige vetten

Diëten en hypes werken niet!

• Veel proteïne in een “Captain Caveman” dieet (Paleo) is op den duur niet gezond; onze verre voorouders aten veel plantaardig voedsel ver voor de landbouw revolutie
• Low-carb (weinig koolhydraten) zonder balans is ook ongezond
• Tijdelijke diëten die “IN” zijn kan je beter links laten liggen, ze zijn meer marketing dan realiteit
• Vegetariërs (geen hype!) maken nog wel eens de fout dat ze te weinig plantaardige vetstoffen gebruiken die ze juist nodig hebben voor energie.

Eigenwijze voedingsindustrie

Wetenschappelijk volkoren

De industrie dacht wat gevonden te hebben aan het beperkt bewerkte volkoren brood waar ze kennelijk te weinig aan konden verdienen. Na een grondige analyse van de bestanddelen werden die eerst allemaal geïsoleerd (geraffineerd) om vervolgens een “wetenschappelijk verantwoord” product samen te stellen. Dat had dezelfde ingrediënten als het oorspronkelijke en nog een paar fantasie toevoegingen er bij. Dat moest toch beter en zuiverder zijn dan het origineel!

Dat zullen we wel eens even aantonen! Een test groep kreeg gewoon volkoren en een andere groep het nieuwe beter-dan-beter brood.
De gezondheid van de twee groepen werd langere tijd grondig gemeten.
En kijk… het wetenschappelijke antwoord. Arrgghh! De oud brood eters waren gezonder! Hoe KAN dat nu!!!???
Dan heeft de wetenschap toch wat gemist? En is wetenschap niet alwetend!?
De les die men had moeten trekken is dat je niet te veel met een goed product moet klooien. Natuurlijk is meestal al gezond genoeg bij een gevarieerd dieet met gezond verstand.

En het wonderbrood? Er zal best wel iets uit het onderzoek gekomen zijn waar de marketing mee aan de haal is gegaan. Bv. iets als “wonder-koren geeft een iets makkelijkere ontlasting”. YAY! Het is maar 3,4% maar dat is toch genoeg om het wonder-koren brood aan te prijzen als “het beste brood voor uw ingewanden!” Hoera!